9. madde resmen tarihe karıştı! Erişim engelleme kararı 2 nedenle alınabilecek
Anayasa Mahkemesi’nin, 5651 sayılı Yasanın kişilik hakları ihlalleriyle ilgili 9. Unsurunu iptal etmesi, Türkiye’de basın ve söz özgürlüğü tartışmalarında tarihi bir adım olarak kaydedildi. Mahkeme, 11 Ekim 2023’te verdiği iptal kararını gerekçeli olarak açıklamış, 10 Ekim 2024’te de yürürlükten kaldırılan husus, bilhassa prestij muhafaza hedefiyle sıklıkla kullanılan bir düzenek olarak eleştiriliyordu.
ON BİNLERCE HABER ENGELLENDİ VE YAYINDAN KALDIRILDI
Yasayla 2014’ten itibaren kişilik hakları ihlali gerekçesiyle on binlerce haber, toplumsal medya paylaşımı ve dijital içerik erişime kapatıldı. Söz Özgürlüğü Derneği’nin EngelliWeb bilgilerine nazaran, 35 bini aşkın haber ve 29 binin üzerinde içerik bu münasebetlerle engellendi yahut yayından kaldırıldı.
İKİ HASSAS BAHİS KARARLARDA TESİRLİ OLACAK
Özellikle kamu vazifelileri ve iş insanlarının müracaatlarında “onur ve haysiyetin korunması” münasebeti öne çıkarken, bu uygulama sıklıkla “sansür” olarak yorumlanmaktaydı. 9. Unsurun yürürlükten kaldırılmasıyla, erişim mahzurları sadece “katalog suçlar” ve “milli güvenlik ve kamu düzeni” üzere hassas bahislerle hudutlu olacak. Tabir özgürlüğü savunucuları, bu değişikliği “sansüre karşı kıymetli bir kazanım” olarak yorumlarken, geçmişte verilen erişim engelleme kararlarının nasıl ele alınacağı ise hala netlik kazanmış değil.
BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNDE YENİ BİR SAYFA
Anayasa Mahkemesi’nin kararının akabinde, Türkiye’de dijital içerik ve basın özgürlüğü alanında yeni bir sayfa açılırken, bu değişiklik söz özgürlüğü savunucuları için umut verici bir gelişme olarak görülüyor.
ERİŞİM ENGELLENMESİ KARARINDA TESİRLİ OLACAK 2 KRİTİK MÜNASEBET NE?
9. hususun kalkmasıyla birlikte erişim manileri sadece “katalog suçlar” ve “milli güvenlik ve kamu düzeni” üzere hassas hususlarla sonlu olacak. Pekala katalog kabahatler ve ulusal güvenlik ve kamu nizamı nedir?
KATALOG HATALAR: Ceza Muhakemesi Kanununda her müdafaa önleminin farklı kapsamda bir katalog cürümler listesi vardır. Müdafaa önlemleri, karar verilmeden evvel kişi özgürlüğünün süreksiz bir formda kural olarak hakim tarafından sınırlanmasına yol açan, tutuklama, el koyma, arama, isimli denetim, bağlantının denetlenmesi, bâtın soruşturmacı görevlendirilmesi vs. önlemlerdir. Katalog kabahatler, ekseriyetle Türk Ceza Kanunu’nun ilgili hususlarında tanımlanmış olan; insan öldürme, yaralama, hırsızlık, cinsel atak, uyuşturucu ticareti üzere ağır cürümleri kapsar. Bu kabahatler, kamu sistemine ve güvenliğe önemli tehdit oluşturduğu için özel bir sınıflandırmaya tabidir.
MİLLİ GÜVENLİK VE KAMU TERTİBİ: Millî güvenlik; devletin Anayasal sistemi, ulusal varlığını, bütünlüğünü, milletler ortası alanda siyasi, toplumsal, kültürel ve ekonomik bütün çıkarlarının yanısıra, memleketler arası antlaşmalarla kararlaştırılan haklarını, her türlü iç ve dış tehdide karşı korumak ve kollamak üzere gerçekleştirilen faaliyetlerin bütünüdür.
