Asgari ücret ne kadar olacak? İşverenler ne diyor? İşte rakamlar
Ocak ayında 11 bin 402 TL’den 17 bin 2 TL’ye yükselen taban fiyat, 2025 Ocak artırımı ile tekrar artacak.
Minimum Fiyat Tespit Kurulu Aralık’ta yeni sayı için toplanacak. Enflasyon beklentileri yeni sayının belirlenmesinde tesirli olacak. Pekala beklentiler ne tarafta? Patronlar mevzuyla ilgili ne diyor?
Sabah Gazetesi Dilek Güngör, taban fiyat artırımının tespitine ait bugünkü köşesinde dikkat çeken bir yazı kaleme aldı.
Yıl sonu yaklaştıkça minimum fiyat artırımı gündemdeki sıcaklığını koruyor. Taban fiyat artışında belirleyici olan enflasyon kestirimleri yenilendikçe yeni sayılar ortaya çıkıyor. Mevzuyu bugünkü köşesinde ele alan Sabah Gazetesi Muharriri Dilek Güngör, patronların bu bahisteki fikirlerini yazarak pazarlık sürecine ait dikkat çeken değerlendirmelerde bulundu.
BEKLENTİLER NE İSTİKAMETTE?
Aralık gelmeden minimum fiyat tartışması başladı. Bir kesim (bunun içinde iktisat idaresi de var) taban fiyat artışının yüzde 20-25 ortasında tutulmasını istiyor. Malumunuz, Orta Vadeli Program’da (OVP) 2025 için hedeflenen enflasyon yüzde 17,5. Bunun bir ‘tık’ üzerinde bir artışın olması gerektiğini söylüyorlar.
Öteki kesim ise gerçekleşen enflasyon oranında artırım yapılması gerektiğini belirtiyor. Bu da yaklaşık ortalama yüzde 45’e yakın artırım demek…
Birkaç gün evvel 126 iktisatçı da Ocak 2025 için öngörülen artışın enflasyon oranı yüzde 25 baz alınarak belirlenmesi ihtimalinin “bilimsel ve toplumsal açıdan korku verici” olduğunu söyleyen bir açıklama kaleme aldı. Belirli ki, bu yıl pazarlık masası kuvvetli geçecek.
ASGARİ FİYAT ARTIRIMI İÇİN PATRONLAR NE DİYOR?
Peki iktisat idaresi, yabancı bankası, fonu, akademisyeni bir şey söylüyor da…
Meselenin göbeğindeki işverenler ne diyor?
Birkaç adediyle görüştüm. Biri tekstilci, başkası makineci, öteki restorancı…
Anlattıklarını özetleyeceğim. Ancak ondan evvel şunu vurgulayayım.
“BİR ÇOK YERDE EMEKÇİYE MİNİMUM FİYATIN ÜZERİNDE MAAŞ VERİLİYOR”
Biliyorsunuz, şu anda taban fiyat 17 bin 2 TL. Bu net personele verilen fiyat. Patrona maliyetine bakarsanız, brüt 20 bin 2 lira 50 kuruş olan taban fiyata, 3 bin 100 lira 39 kuruş SGK primi (işveren payı) ile 400 lira 5 kuruş patron işsizlik sigorta primi kalemleri de eklenince aylık 23 bin 502 lira 94 kuruş oluyor.
Üstelik, Türkiye’de taban fiyat son devirde güzelce sembolik hale geldi. Birçok işletme çalışanına minimum fiyatın üzerinde maaş veriyor. Bugün gidin, bakın, birçok fabrikada taban fiyat 25 bin TL civarında belirlenmiş durumda. Münasebetiyle aslında birçok yerde personele minimum fiyatın üzerinde maaş veriliyor.
Gelelim işverenlerin söylediklerine…
ASGARİ FİYAT İÇİN ÖNE ÇIKAN SAYILAR 22-23 BİN LİRA
Onların yüklü görüşü taban fiyatın 22-23 bin lira seviyesine çıkarılması tarafında. Taban fiyatın 2024 yılındaki üzere artırılması, yüzde 45’e yakın oranda yükseltilmesi durumunda birçok fabrikanın ya yurtdışına çıkacağını ya da küçüleceğini söylüyorlar.
Yüksek personel maliyetleri nedeniyle rekabet edemedikleri ülkelerin ihracat pazarlarını büsbütün ele geçireceğinden bahsediyorlar. Baktığınızda, haklılık hisseleri da var. Birden fazla yerde ‘filanca fabrikasını Romanya’ya taşıdı, Bulgaristan’a götürdü’ diye duyuyorsunuzdur. Sahiden de sayılar gösteriyor.
“ASGARİ FİYAT SIKINTISI ’40 KATIR MI, 40 SATIR MI?’ HALİ…”
Türkiye’de taban fiyat Avrupa’daki kimi ülkelerin üzerinde… Misal, bizde şu anda kurdan ötürü 500 dolar civarındaki fiyat Macaristan’da daha düşük. Romanya’da 450 dolar, Bulgaristan’da 398 dolar, Rusya’da 180 dolar civarında.
Türkiye’de minimum fiyat Latin Amerika ve Asya ülkelerinin birçoğunun neredeyse iki katı… Hal bu türlü olunca da bizim Türk işverenler fabrikayı yurtdışına taşımanın maliyetlerini düşüreceğini düşünüyor.
Hizmet dalı üzere emek ağır işletme sahipleri de en kıymetli maliyet kalemlerinden biri fiyat sarfiyatları olduğu için emekçi fiyatına yapılacak her artırımı ‘yol, su, elektrik’ olarak üretilen esere yansıtmayı düşünüyor.
Açıkçası minimum fiyat sorunu “40 katır mı, 40 satır mı?” hali…
Burada personel, patron, hükümet bölüme büyük bir sorumluluk düşüyor.
“DENGE ÂLÂ KURULMALI”
Asgari fiyatın belirlenmesinde istikrar yeterli kurulmalıdır. Hükümetin Emeklilikte Yaşa Takılanlar’da (EYT) olduğu üzere muhalefetin kışkırtmasına gelmemesi gerekir. Çalışanın hayatını sürdürecek geliri elbette alması elzemdir. Ancak işletmelerin de rekabet gücünü koruyup, üretmeye, istihdam yaratmaya devam etmesi önceliklidir.
