MİT, 1920-1948 dönemine ait istihbarat raporlarını ilk kez paylaştı
Milli İstihbarat Teşkilatı, kuruma ilişkin 1920-1948 yılları ortasından bir dizi belgeyi internet sayfasında kamuoyuna sundu. “Özel koleksiyon” içerisinde yer alan ve en eskisi 1920 tarihli olan 17 doküman, MİT’in resmi internet sitesinde ziyaretçilerin erişimine açıldı.
MİT’in yayımladığı dokümanlar ortasında, Adana ve Mersin’de 1920’li yıllarda konsolosluklar ile maske kuruluşlar bünyesinde çalışan yabancılar hakkında Ulusal Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından derlenen ayrıntılı bilgi ve bu yabancıların faaliyetlerinin deşifresine yönelik çalışmalar yer alıyor.
İstiklal Harbi’nin şiddetle devam ettiği günlerde “Karakol Cemiyeti”ne girerek kapanmasında rol oynayan, Kemalistlere ve Mustafa Kemal Paşa’ya yaklaşmayı başaran fakat sonunda Hint asıllı bir İngiliz casusu olduğu tespit edilen Mustafa Sagir hakkındaki 1921 tarihli evrakın “Osmanlıca” yazılmış özgün hali de sitede sergileniyor.
Belgeler ortasında, “Rebeka” kod isimli Dilber Cavidan isimli bayan casusa ait “çift hilal” simgesiyle damgalanan 1921 tarihli “acil” ibareli rapor, tekrar Mart 1921 tarihli Erkan-ı Harbiye-i Umumiyye Riyaset-i Celilesine, yani Genelkurmay Başkanlığına gönderilen “Yavuz Grubu” mühürlü evrak, Felah Kümesi’nden 1922’de Erkan-ı Harbiye-i Umumiyye Riyaset-i Celilesine gönderilen “çift hilal” mühürlü yazı da yayımlanan evraklar ortasında bulunuyor.
Teşkilatın internet sitesinde ayrıyeten, MAH’a bağlı Kurmay Albay Şükrü Ali Bey’in tayin edildiğine ve kararname kararlarının yürütülmesinde Başvekil’in sorumlu olduğuna dair Başvekil İsmet İnönü ve Reis’i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün imzasını taşıyan 25 Aralık 1926 tarihli kararname de yer alıyor.
İcra Vekilleri Heyeti’nin 19 Aralık 1926 tarihli mahrem kararnamesi ile kurulan MAH Teşkilatı Riyaseti’ne Erkan-ı Harbiye’de görevli Şükrü Ali Bey’in tayin edildiği ve bu bildirimin Başvekalet tarafından ilgili kurumlara ve Şükrü Ali Bey’e yapıldığına dair 27 Aralık 1926 tarihli evrak de sitedeki raporlar içerisinde bulunuyor.
Maksim Gorki’nin sinemasına istihbarat belgesi
Ankara Merkezi Bölge Amirliğinden, Ulusal Emniyet Hizmeti Riyaset-i Celilesine 1 Mart 1927’de “zata mahsustur”, yani “kişiye özel” kapalılık derecesi ile gönderilen şubat ayı faaliyet raporu, MİT’in internet sayfasında yayımlanıyor.
MİT’in sayfasında, İstanbul Bölge Amirliğinin Ulusal Emniyet Hizmeti Riyaset-i Aliyyesi’ne gönderdiği 31 Mart 1928 tarihli raporda Sovyet müellifi Maksim Gorki’nin ünlü romanı “Ana”nın sinema olarak İstanbul’da gösterime girdiği ve bu yapıtın kuvvetli bir komünizm propagandası olabileceği konusunda görüşleri içeren istihbari doküman de dikkati çekiyor.
MAH’ın kuruluş yıllarında savunma bakımından mesaisinin bir kısmını oluşturan hilafetin geri gelmesine yönelik faaliyetlerine dair “Kürt-Türk İade-yi Hilafet Komitesi Teşkilatı” ismiyle oluşturulan istihbari şemanın da yer aldığı dokümanlar ortasında, İzmir’e yeni gelen Fransa Konsolosu’nun yazdığı bir askeri raporun modüllerinin, sobadan alınıp bir ortaya getirilerek içeriğinin deşifre edilmesine dair İzmir Merkezi Amirliği’nin 4 Temmuz 1932 tarihli yazısı da bulunuyor.
Söz konusu dokümanın birleştirildikten sonraki Fransızca yepyeni halinin yanı sıra Türkçe olan metin raporu da yeniden teşkilatın internet sitesinde yayımlanan dokümanlar ortasında yer alıyor.
Halide Edip Adıvar’ı takip talebine ret
Dahiliye Vekaleti’ne bağlı Emniyet Umum Müdürlüğünün, 1935’te kısa müddetliğine Türkiye’ye gelen Halide Edip Adıvar hakkındaki bilgi talebi ve MAH Reis Vekili Naci Perkel’in bu talebe ait, “Biz casus takip ediyoruz. Rauf, Halide olsa olsa rejime karşı olabilirler. Peşlerine düşmedik ki” kelamlarından oluşan derkenarı da bu evraklar ortasında bulunuyor.
Yayımlanan evraklar ortasında MAH’ın Hatay’ın anavatana katılması eforlarına, Fransızların önceliklerinin Tunus, Cezayir ve Fas olduğu, gerekirse İskenderun’dan çekilecekleri istikametinde istihbarat elde ederek katkı sağladığına ait 16 Haziran 1938 tarihi raporlar da dikkati çekiyor.
Alman Propaganda Bakanı Goebbels de takip edildi
Öte yandan sitede, gazeteci üzere davranan MAH mensubunun İkinci Dünya Savaşı’ndan kısa müddet evvel Türkiye’ye gelen Alman Propaganda Bakanı Joseph Goebbels’e yaklaşarak, hakkında tuttuğu Nisan 1939 tarihli rapor da öne çıkıyor.
Söz konusu raporda, şu sözler yer alıyor:
“Alman Propaganda Nazırı Goebbels’in İstanbul’a gelmesi münasebetiyle memurlarımızdan Turan’a görev verilmiştir. Bir gazeteci üzere kendisini gösteren bu arkadaşın verdiği rapor bilgisi olmak üzere takdim kılınmıştır. Deniz yollarındaki KİP hakkındaki bilgi Merkez’in daha önce tespit ettiği vaziyeti kuvvetlendirmektedir. Arz eylerim.”
MİT’in resmi internet sitesinde, “özel koleksiyon” sekmesi başlığı altında yer alan “belgeler” kısmında yayımlanan son raporda ise 1948’de MAH Reisi Naci Perkel imzalı, kuşkulu görülen bir bireye ait Ankara Bölge Amirliğine gönderilen talimat da bulunuyor.
