Bu deprem o deprem mi? Enerji azaldı mı? “32’de 1’i kadar, bu kehanet olur” deyip duyurdu

Son dakika haberi… İstanbul’u sarsan 6,2 büyüklüğündeki sarsıntı büyük paniğe neden oldu. Birtakım uzmanlar dünkü sarsıntının fay çizgisi üzerindeki enerjiyi azalttığını ve İstanbul için riski azalttığını savundu, kimileri ise bir sonraki zelzelenin çok daha güçlü olacağını argüman ediyor.

CNN Türk canlı yayınına katılan Zelzele uzmanı Prof. Dr Şükrü Ersoy iki taraftan gelen savları kıymetlendirdi ve dikkat çeken açıklamalarda bulundu.

Ersoy’un canlı yayında yaptığı açıklamalardan satır başları şöyle;

“Tüm bu aktiviteler Kuzey Anadolu fayının Marmara Denizi içindeki kısmında bilhassa Kumburgaz fayı üzerinde gerçekleşti. Bu fay 40 km. uzunluğunda . Öncü, ana şok, artçı bunların hepsi Batı ucunda meydana gelen aktiviteler. Sanırım kırığın üzerinde 200’e yakın aktivite var. Artçı şoklar bir mühlet daha devam edebilir. Bir haftalık sürece yayılabilir. Dünküler baya güçlüydü. Bundan sonra büyür mü küçülür mü, karşılık vermek kolay değil. Zelzele aktivitesi süreci içindeyiz. Bu zelzeleler olmaya devam edecek. Dağılımda bir değişiklik olursa farklı yorumlanabilir.

Bilimde bu tartışmalar her vakit olur. Datalar üzerinden konuşmak gerekir. Marmara’da bağımsız olarak Kuzey Anadolu fayının zelzele yaratma kapasitesi azamî 8 büyüklüğünde. Marmara denizi içinden geçen Kuzey Anadolu fayının da bunun devamı olduğunu düşündüğümüzde, Marmara denizi içinde zelzele büyüklüğünün 6.5’u geçmez denmesi çok anlaşılabilir bir şey değil. Zira sarsıntı oluşturma kapasitesi var.

6,2’den sonra yeni daha büyük bir zelzele meydana gelebilir mi? Bunu bilemeyiz. Artçıları izleyerek tahminen bir şeyler söyleyebiliriz.

BÜYÜK İSTANBUL ZELZELESİNİN GÜCÜNÜ DÜŞÜRMÜŞ OLABİLİR Mİ?

Bir ölçü. 7,2 büyüklüğünde bir sarsıntı bekliyorsak bunun yalnızca 32’de bir kadar gücünü almıştır. 6,2. Yani en az 31 tane daha 6.2 büyüklüğünde sarsıntı olacak ki bu enerjiyi alacak. Bu güç fay zonu üzerinde var, çabucak 6,2’den sonra bu gücün çıkacağını söylemek bir kehanet olur.

Kumburgaz fayı 40 km’lik bir kesim. Bilhassa tamamı üzerinde değil. 11 km’lik kısımda gelişiyor. Bunun dışında fazla yorum yapmamak gerek. İzleyip görmeliyiz.

Bence en az 1 hafta daha artçı aktivite yaşayabiliriz. Birinci başlangıç olan 3.9 büyüklüğündeki birinci sarsıntı önemsenecek bir sarsıntı değildi, olağan aktiviteydi, biz neden önemsedik, zira yeri kritikti. Beklenen büyük Marmara sarsıntısının başlayacağı bir yer olduğu için kıymetliydi. Sonrasında 6.2 meydana geldi, bu bölgenin ne kadar değerli olduğunu gördük.

Burası beklenen büyük zelzelenin başlangıç noktası. O kesimin uzunluğu 6.2’den büyük bir sarsıntı de oluşturabilirdi. “

EN ÇOK ETKİLENECEK YERLER KIYI KESİMLERİ

Bu harita Kuzey Anadolu fayının devamını bize gösteriyor. Adalar kısmındaki en son zelzele 1984 sarsıntısıydı. Batı kısmında şimdi bir şey yok. 7’nin üzerine çıkan bir zelzele yok. Kırılmaya aday kısım 140 km kadar. Bu fayın yalnızca Kumburgaz segmenti kısmında bu aktiviteler oluyor.

Herhangi bir sarsıntıda Anadolu yakasında da Avrupa yakasında da zelzeleden en çok etkilenebilecek yerler kıyı bölümler. Kuzeye gerçek bu tesir azalacaktır.

İstanbul Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Ziyadin Çakır:

“Beklediğimiz Marmara sarsıntısı bu değil, onu erkene çeken bir zelzele. Kuzey Anadolu Fayı’nda oluşan bu sarsıntı vakit olarak Marmara zelzelesini öne çekti. Cüzi ölçüde da büyük zelzelesi küçültür lakin kayda paha bir küçülme kelam konusu değil. Dünkü küçük bir sarsıntı, biz Marmara’da 7 civarında yani dünkünden 10 kat daha büyük bir zelzele bekliyoruz.

Belki dünkü sarsıntıyla gücün onda biri boşalmış olabilir. Lakin zamansal açıdan risk artmış durumda, tedbir almak için vakit daraldı. Derhal kentsel dönüşüm hızlandırılmalı, 2000 yılı öncesi binalardan uzak durulmalı. Oralar satın alınmamalı, kiralanmamalı, oturulmamalı. Binalarında hasar olanlar girmemeli. AFAD ihtarları dinlenmeli. Yoksa yapacak bir şey yok. Zelzelenin ne vakit olacağını bilmiyoruz, beşerler tedbirlerini alarak hayatlarına devam etsinler.”

TEHLİKE GEÇMEDİ

İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Cengiz Yıldırım: 

“Bu beklediğimiz büyük zelzele değil. Geçmişte 1509, 1754, 1766’da İstanbul’da 7 ve üzeri zelzeleler olduğu iddia ediliyor. Dünkü o büyüklükte bir zelzele değil. Bu da Kuzey Anadolu Fayı’nda, Marmara Denizi sismik boşluğundaki faylardan birinin kırılması. Yaklaşık 120 kilometrelik fayın ne kadarının kırıldığını bilmiyoruz. Lakin Yalova-Tekirdağ ortasındaki sismik boşluk içinde bir büyük zelzele olmasını bekliyoruz. Dünkü zelzelenin gelecekteki büyük sarsıntının büyüklüğünü azaltıp azaltmadığını incelemeden söyleyemeyiz.

20 kilometrelik kısım kırıldıysa geriye 80-100 kilometre kalır ki bu da büyük ihtimalle 7’nin üzeri bir zelzele üretir. Bu kırılma komşu faylara gerilim yüklemiş de olabilir. Böyleyse büyük zelzelenin vaktini öne çekmiştir. Yani kırılacak yarar 100 ünite gerilme biriktiyse, bu sarsıntıyla 10-20 ünite daha yüklenmişse tarihi öne çekmiştir. Sarsıntı tehlikesi İstanbul ve Marmara için geçmiş değil. 6 Şubat sarsıntıları bu mevzuda çok dikkatli olunması gerektiğini bize gösterdi, 9 saat sonra 90 kilometre Kuzeydeki Elbistan fayını, 7.6’lık zelzelesi tetikledi ki ben bu açıdan tehlikenin geçmediğini düşünüyorum.”

ÇOK ÖNEMLİ UYARI

Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Hüseyin Alan: 

“Bu sarsıntı, 1999 Marmara sarsıntısından bu yana bugün kırılacak, yarın kırılacak diye beklediğimiz 3 modülden oluşan fay segmentinin batı kesiminin kırılmasıyla oluştu. Öteki iki fay segmenti duruyor. Bundan sonraki kırılma yeniden tek mi olacak yoksa ikisi tıpkı anda mı kırılacak bu değerli. İkisi birden kırılırsa 7 civarında bir zelzele üretebilir. Tek kırılması halinde zelzele büyüklüğü 6.4 civarında olabilir. Eskisine nazaran daha yakın vakitte zelzele beklenebilir.

İstanbul için 7 civarında yıkıcı bir sarsıntı riski devam ediyor. Bu zelzele Kanal İstanbul için çok önemli bir ihtar niteliği taşıyor. O proje çabucak rafa kaldırılmalı. Kanal İstanbul, yeri zati makûs olan yeri daha da riskli hale getirir. İstanbul’un yoğunluğu artıran değil, azaltan projelere muhtaçlığı var. Kanal İstanbul’un yapılması durumunda 1.5 milyona yakın insanın bu bölgeye taşınması kelam konusu ki İstanbul’un nüfusu 20 milyona çıkacak, göçü teşvik edecek. Yoğunluğu daha da artıran projelerle daha büyük yıkımlara açık hale getiriyoruz.”

OLMAZ DİYEMEYİZ

Afet İdaresi Uzmanı Doç.Dr Bülent Özmen: 

“6.2’lik zelzelenin meydana geldiği Kumburgaz segmentinin 7’den büyük sarsıntı üretme potansiyeli olduğu bölgeye ait tüm bilimsel çalışmalarla ortaya konmuş durumda. Bu nedenle 6.2’lik sarsıntı oldu, artık 7’nin üzerinde olmaz diyemeyiz. Zira 7.2’lik sarsıntı gücünün boşalabilmesi için 6.2’lik zelzeleden 31 tane meydana gelmesi gerekir ki tansiyon boşalsın.

7’lik sarsıntı öne çekildi de diyemeyiz. Vakti hiç düşünmeden, zelzele tehlikesinin yüksek olduğunu bilerek, zelzele riskinin azaltılması için İstanbul’u, tüm Marmara’yı zelzeleye dirençli hale getirmek zorundayız. Biliyoruz ki büyük deprem, Marmara Denizi içinde olacak ve Yalova, Kocaeli dahil tüm Marmara’yı etkileyecek, yalnızca İstanbul’u değil.” 

7’NİN ÜZERİNDE OLACAK

Prof. Dr. Naci Görür: 

“12 sularında Silivri açıklarında 4.0 sarsıntı oldu. Sarsıntı Kumburgaz Fay zonunda. Bu fay kilitli bir fay güç biriktiriyor. Vakit zaman da küçük sarsıntılar yapıyor. Yeri manalı, dikkatli olmak lazım. Kumburgaz Fayı yükleniyor. 

İstanbul’da Marmara Denizi’nde, Kumburgaz Fayı üzerinde çok zelzele oluyor. Değişik büyüklükte. Bunlar Marmara’da beklediğimiz büyük zelzele değil. Bunlar bu fayın biriktirdiği gerilimi artırıyor. Yani kırılmaya zorluyor. Burada asıl zelzele daha büyük ve 7’nin üzerinde olacak.”

ARTÇILAR RAHATLATTI

Prof. Dr. Süleyman Pampal: 

(Dünkü birinci zelzelenin orta, ikinci sarsıntının ise büyük ölçekli olduğun belirterek) Tüm bu zelzelelerin daha büyük bir sarsıntının habercisi olduğunu söylemeye gerek yok artık. 7 ya da 7 üzeri bir sarsıntı bekleniyor. Bunu artık kabul edip, tüm planlarımızı buna nazaran yapmamız gerekiyor.

Bu bölgedeki kırılmalar 250 yılda bir oluyor. 250 yıl da artık doluyor. Fakat şöyle de yorumlayabiliriz. Bu artçılar bizi rahatlatan da bir durum. Zira bu fay doğrultusunda 6-7 ortası zelzele üretir deniliyordu. Tahminen de büyük zelzele diye beklediğimiz sarsıntı buydu. 1776’da ne kadar kısım kırıldı bilemiyoruz. Bu nedenle ana şok bu yaşadığımız da olabilir.” 

BİTTİ, RAHAT OLUN

Prof. Dr. Şener Üşümezsoy: 

“Marmara’da zelzeleler bitti. Rahat olun.” (Üşümezsoy bir ay evvel Kumburgaz açıklarında 6-6.5 büyüklüğünde sarsıntı beklediğini söylemişti.)

UCUZ KURTULDUK

Prof. Dr. Osman Bektaş (Jeoloji Mühendisi): 

“Orta Marmara’daki fay creep’ yani ‘sürüklenen’ bir fay. Bu çeşit faylar ‘kilitli faylar’ üzere çok güç biriktirmez. Sürüklendiği için daha az güç biriktirir. Şimdiye kadarki bilimsel bilgiler bu bölgede 7 büyüklüğünde bir sarsıntı olamayacağını, en fazla 6.4 büyüklüğünde bir sarsıntının olabileceğini gösteriyordu.

Nitekim bu öngörüye uygun bir sonuç çıktı. Telaşa mahal yok. Artçılar olabilir lakin daha büyük bir sarsıntı beklemiyoruz. Zira buradaki fay kilitli fay olmadığı için lakin bu kadar güç biriktirebilir.”

İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Zelzele Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir:

“Depremin şiddetini göz önüne aldığımızda tsunami tesiri beklenmez. Artçı sarsıntıların olması âlâ bir şey. Sarsıntı Kuzey Anadolu Fayı üzerinde meydana geldi.

Fayın tümü değil bir kısmı kırıldı. Gelen bilgiler ışığında fayın nereden ne kadarının kırıldığını daha yeterli anlayacağız. Ucuz kurtulduk, geçmiş olsun.”

HAZIR MIYIZ

ODTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölüm Başkanı Erdin Bozkurt, yıllardır biliminsanlarının Marmara sarsıntısına ait ikazlar yaptıklarını anımsattı:

“Şu etapta daha fazlasını söylemek istemiyorum. Ancak şunu sormalıyız: Beklenen zelzeleye hazır mıyız? Çok kolay bir soru. Hazır olmak için ne gerekiyorsa bir an evvel yapmamız lazım. Lokal idare merkezi idareyle baş başa millete hizmet edecek, bu kadar. Halkımız ne yapacak, çabucak güvenilik kuruluşlara hasar tespiti yaptırıp, güçlenebilecekler güçlendirilecek değilse yıkılması gerekenler yıkılacak.

Otoriteler karar verecek. Devletin tüm üniteleri beşere hizmet için, hiç bir ayrım yapmaksızın bugünden çalışmaya başlayacak. Bugün 23 Nisan. Büyük insan, büyük başkan geleceğimiz çocuklarımıza bir bayram ikram etmiş; bizim de onlara hizmet için tüm adımları çabucak tereddütsüz atmamız gerekiyor.”

AFAD: 15 KİLOMETRE UZUNLUĞUNDA SEGMENT KIRILDI

AFAD, Deprem Bilim Kurulu Yerbilimleri Üyelerinin, Silivri Depremi’ne ait değerlendirmelerini paylaştı.

“İlk tahliller yaklaşık 15 km uzunluğunda 9.5 km genişliğinde bir segmentin kırıldığını göstermektedir” denilen açıklamada özetle şunlar kaydedildi:

“Deprem Kuzey Anadolu Fay Zonu’nun Orta Marmara içinden geçen segmenti üzerinde gerçekleşmiştir. Yerin yaklaşık 7 km derinliğinde meydana gelen zelzele yaklaşık 13 saniye sürmüştür. Ana şok sonrasında şu ana kadar (23.14) toplam 184 artçı sarsıntı kaydedildi. 4 ve üzeri büyüklükteki artçı sayısı 7’dir.

Deprem Bilim Kurulu Yerbilimleri Üyelerimiz yaptığı değerlendirmede :

– 6.2 büyüklüğündeki zelzele yüksek ivme kıymetlerine sahip değildir.

– Zelzele, Kuzey Anadolu Fayı’nın kırılma sistemi ile uyumlu olarak sağ yanal doğrultu atımlı bir kırılma sistemini işaret etmektedir.

– Birinci tahliller yaklaşık 15 km uzunluğunda 9.5 km genişliğinde bir segmentin kırıldığını göstermektedir. Fay üzerindeki sağ yanal yer değiştirme 30 cm civarındadır. 

– Yapı hasarlarının tespiti yerinde inceleme gerektiren teknik bir süreç olup, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız vazifelileri saha tarama çalışmalarını sürdürmektedir.

– Ana şoktan sonra devam eden artçı sarsıntılar nedeniyle muhakkak bir müddet daha belirli bir büyüklüğe varan zelzeleler olması mümkündür. Halkımızın sakin olması, bu tıp sarsıntılarda panik yapmaması, lakin önlemli olması kıymet arz etmektedir.”