Sınavı geçti! İstanbul depremini önceden uyardı
Yerli sarsıntı erken ikaz sistemi EDİS, İstanbul’daki 6.2’lik sarsıntısı merkez üssündeki kullanıcılara 8 saniye evvelden bildirdi. Sistem, İzmir-Manisa üzere uzak noktadaki kullanıcıları da sarsıntıdan 69 saniye evvel uyardı.
Yıldız Teknik Üniversitesi’ndeki Teknopark’ta geliştirilen zelzele erken ihtar sistemi EDİS, birinci büyük imtihanını evvelki gün Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki sarsıntıda verdi. EDİS’in CEO’su Ali Emre Erişen, 6.2’lik zelzelede merkez üssünü 8 saniye öncesinden; uzaklık aralığına nazaran birtakım noktaları 69 saniye evvel uyarmayı başardıklarını söyledi.
HER SANİYESİNDE HAYAT VAR
EDIS’in Marmara’daki en büyük imtihanını verdiğini belirten Erişen, şöyle konuştu: “EDIS sistemi, klasik sarsıntı erken ikaz sistemlerinin dışında zelzelenin yıkıcı dalgasından evvel saniyeler; hatta bulunulan pozisyona nazaran dakikalar kazandırıyor. Artçılarla birlikte sistemdeki 14 istasyonumuz ihtar verdi. Sinyal alınan istasyonlar ortasında Silivri, Marmaraereğlisi, Mudanya, Adalar, Bandırma üzere noktalar var. En yakın noktadaki Marmaraereğlisi’nde bulunan bir kullanıcımıza 8 saniye öncesinden Silivri zelzelesinin başladığı uyarısı yapıldı. En uzak noktada ise İzmir-Manisa hududundaki kullanıcılarımız 69 saniye öncesinden sarsıntının başladığı sinyalini aldı. Bu kullanıcı Akhisar’da ikamet ediyor. Maksadımız sistemi 5 yıl içinde Türkiye geneline tüm kurulumları tamamlayarak hizmet vermek.”
7 SALİSEDE FARK EDİYOR
Erişen, yapay zekanın da kullanıldığını zelzele ihtar sisteminin çalışma prensibini de şöyle anlattı: “Yapay zeka, evvelki sarsıntıların bilgilerini kendi bünyesine alıyor. Böylelikle yeni oluşan sarsıntının bilgilerini kıyaslama talihi oluyor. EDİS’in sarsıntısı algılama müddeti azamî 7 ila 11 salise ortasında. Teknolojimizin dünyadaki örneklerden ayrılmasının en büyük nedeni bu. Otomobil hava yastığı üzere düşünün. Kaza olmadan bu sistem çalışmaz. Erken ikaz da böyledir. Ne kadar çok istasyonunuz fay sınırı üzerinde olursa o kadar çabuk algılayıp iletebiliyoruz.”
EDiS, 16 Ekim 2024’te Malatya’daki 6.0’lık zelzelesi de 40 saniye evvel haber vermişti.
HER NOKTADA 5 İVME ÖLÇER
EDIS sistemiyle fay sınırının kalbine indiklerini belirten Erişen, “Fay çizgisine istasyonlarımızı yerleştiriyoruz. Sondaj prosedürünü kullanıyoruz” diye konuştu. Her bir istasyona bağlı 5 farklı noktada ivme ölçer bulunduğunu da söyleyen Erişen, “Tek bir istasyon için 10 dönümlük bir arazi kullanıyoruz” dedi.
MARMARA’DA 66 İSTASYON
EDİS’in Marmara Bölgesi’nin genelinde 66; Marmara Denizi’nde ise 21 adet sarsıntı algılama istasyonu var. Karada, derin çukurlarda ve deniz tabanlarına sabitlenen bu istasyonlar, Çanakkale’den İzmit’e kadar uzanıyor. EDİS CEO’su Erişen, büyük İstanbul sarsıntısının beklendiği fay çizgisini da Tekirdağ, Bakırköy-Yeşilköy ortasında ve Heybeliada açıklarındaki 3 ana istasyondan takip ettiklerini söyledi.
TEHLİKEYİ EN ERKEN EDİS HABER VERDİ
EDİS sistemi, Android telefonlara gelen zelzele ikazından daha farklı halde ça- lışıyor. Android telefonlardaki sismometre sarsıntıyı algılayıp başka kullanıcılara ikaz gönderiyor. EDİS ise sismik hareketliliği direkt faydaki sensörlerden aldığı için tehlikeyi birinci haber veren sistem.
Deniz tabanına yerleştirilen istasyonlar, sismik hareketleri evvelce algılayıp birebir anda binlerce kişinin telefonuna ikaz bildirimi gönderiyor.
