Yayıncılıkta yeni dönemin yol haritası belli oldu
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) himayesinde düzenlenen “Güçlü Medya, Şuurlu Toplum Zirvesi”, ikinci gün oturumlarıyla tamamlandı. Tepe; yayıncılık etiği, dijital platformlar, aile yapısının medyayla bağı, çocukların korunması ve sansasyonel habercilik üzere kritik başlıkları gündeme taşıdı.
RTÜK’ün mesken sahipliğinde; Ankara Üniversitesi, Başşehir Üniversitesi, Ankara Bilim Üniversitesi, İstanbul Aile Vakfı ve Türkiye Gençlik Kulüpleri Konfederasyonu iş birliği ile gerçekleştirilen tepe, medya içeriklerinin toplumsal tesirini kıymetlendirmek ve Türkiye’de yayıncılık siyasetlerine taraf verecek yeni teklifler geliştirmek maksadıyla hayata geçirildi.
Zirvenin kapanış oturumu, Bilkent Otel ve Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi. RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin, burada yaptığı konuşmada medya dünyasına güçlü bildiriler verdi. Yayıncılığın yalnızca teknik bir faaliyet olmadığını, birebir vakitte kamusal sorumluluk taşıyan bir alan olduğunu vurgulayan Şahin, etik yayıncılık anlayışının güçlenmesi gerektiğine dikkat çekti.
“Kendi çocuklarınıza ya da ailenize izletmeyeceğiniz içerikleri, lütfen toplumun önüne koymayın,” diyen Şahin, bilhassa gündüz nesli programları ve dijital içerikler konusunda daha hassas bir yayıncılık yaklaşımı beklendiğini belirtti.
Zirveye; medya temsilcileri, bağlantı akademisyenleri, sivil toplum kuruluşları, genç temsilciler ve izleyici örgütleri iştirak sağladı. Aktiflikte, bugünün medya nizamı ve geleceğin yayıncılık prensipleri çok boyutlu olarak ele alındı.
Başkan Şahin, oturumlar mühletince farklı masa çalışmalarında elde edilen çıktıları kamuoyuyla paylaştı. Gündüz Jenerasyonu, Haber, Dizi, Dijital Platformlar, Ticari Yayınlar, Spor/Sağlık/Çevre, Gençlik ve İzleyici başlıklarında çalışan kümelerin sonuç raporları, medya-politika ilgisini tekrar şekillendirecek teklifler sundu.
Şahin, tepenin kapanış konuşmasında şunları kaydetti:
“MEDYA, KÜLTÜRÜN TAŞIYICISI, AKLIN ŞEKİLLENDİRİCİSİ, KIYMETLERİN ÜRETİCİSİ”
“Güçlü Medya, Şuurlu Toplum” temasıyla bir ortaya gelmekten büyük bir memnuniyet duyduğumu tabir etmek isterim. Bu doruğun sadece bugünü değil, geleceğin medyasını da şekillendirecek kıymetli fikirler doğuracağına inancım tamdır. Daima birlikte, daha güçlü bir medya ve daha şuurlu bir toplum inşa edeceğimize dair inancımızı bu platformda bir kere daha tazelemiş oluyoruz. Bugün medya, yalnızca haber verme ya da cümbüş sağlama fonksiyonuyla sonlu kalmıyor. Kültürün taşıyıcısı, kamusal aklın şekillendiricisi ve toplumsal pahaların üreticisi olarak kritik bir rol üstleniyor. Bu gücün hakikat kullanımı; demokrasiyi besler, bireyi bilinçlendirir ve toplumsal bütünlüğü güçlendirir. Lakin yanlış kullanıldığında, ayrışmayı, kutuplaşmayı ve bilgi kirliliğini tetikleyebilir. Bu noktada; yayıncıların, içerik üreticilerinin ve izleyicilerin sorumluluğu büyüktür. Sorumlu içerik üretimi sırf bir yayıncılık faaliyeti değil, birebir vakitte toplumsal bir vazifedir. Bilhassa çocukların korunması, aile yapısının desteklenmesi ve şiddet ile nefret lisanının önlenmesi üzere bahisler ortak bir iradeyle ele alınmalıdır. Bugün burada bulunan her birimiz, bu ortak iradenin pahalı bir kesimiyiz.”
ÇOCUK İÇERİKLERİNE YENİ YOL HARİTASI: “HIZLI KURGU VE ÇOK UYARICILIĞA DUR”
Çocuk içeriklerinde, süratli kurgu, çok uyarıcılık ve aile bağlarını zayıflatan temaların yaygınlaşması sebebiyle, çocuk gelişimi uzmanlarının onayından geçmiş üretimlerin teşvik edilmesi kıymet taşımaktadır.
REALİTY PROGRAMLAR GENÇLERİ YANILTIYOR: SAĞLIKLI ROL MODEL VURGUSU
Başkan Şahin çalıştaydan çıkan öteki bir sonucun reality programların genç izleyiciler üzerinde sıhhatsiz ün ve muvaffakiyet ülküleri oluşturduğunu söyledi. Şahin bunun yerine dayanışma ve emek temalarının öne çıkarılması gerekliliği vurguladı.
DİJİTAL PLATFORMLAR: ÖZGÜRLÜKLE SORUMLULUĞUN YENİ DENGESİ
“Dijital platformlara ait olarak, toplum temelli istişare konseylerinin oluşturulması, algoritmaların şeffaflaştırılması ve aile dostu modüllerin geliştirilmesi ve kriz devirlerinde olumlu içerik seferberliği ilan edilmesi de kıymetli bir teklif olarak kayda geçmiştir.”
MANİPÜLASYONA GEÇİT YOK
“Habercilikte, sansasyonel içeriklerin azaltılması, yapan ve tahlil odaklı haber lisanının teşvik edilmesi gerektiği tabir edilmiştir. Sokak röportajlarında ferdî görüşlerin toplum geneline mal edilmemesi gerektiği de kıymetle üzerinde durulmuştur. RTÜK Başkanı Ebubekir Şahin, RTÜK olarak gelişi hoş sokak röportajları konusunda bir çalışma yürütüyoruz. Kimse bu alanı kullanarak manipülasyon yapmaya çalışmasın.”
AİLE DOSTU İÇERİKLERE SERTİFİKA GÜNDEMDE
“Aile dostu içeriklere yönelik, “Aile Dostu Sertifikası” önerisi gündeme gelmiş, bu sertifikaya sahip üretimlere mali teşvikler ve yayın avantajları sağlanması gerektiği tabir edilmiştir.”
“2025 yılının “Aile Yılı” ilan edilmesiyle birlikte aile yapısının güçlendirilmesine yönelik siyasetleriyle bu alandaki çalışmalara istikamet veren Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanımız Sayın Mahinur Özdemir Göktaş’a teşekkür etmek isterim.”
ULUSLARARASI UYGULAMALARDAN İLHAM: MEDYA OKURYAZARLIĞI EĞİTİMİ GÜÇLENİYOR
“Uluslararası örneklerden ilhamla, toplumsal tesir değerlendirmeleri, şiddet içerikleri için yayın saat kısıtlamaları üzerine talep gelmişti, gündemimize alacağız. Medya okuryazarlığı eğitimi üzere siyasetler ülkemiz için örnek teşkil edebilecek uygulamalar olarak sunulmuştur. Bu çerçevede, medya okuryazarlığının yaygınlaştırılması ve eğitim sistemine entegre edilmesi istikametindeki katkılarından ötürü Ulusal Eğitim Bakanımız Sayın Yusuf Tekin’e de teşekkür ediyorum. Sayın Bakanımızın desteğiyle özellikle çocuklar ve gençler ortasında eleştirel medya şuuru geliştirme istikametinde değerli adımlar atılmaktadır.”
GÜNDÜZ NESLİ YAYINLARI: İHTAR VE AÇIK MESAJ
“Dünkü çalıştayda bu programlar en fazla tartışılan başlık oldu. Tıpkı vakitte Üst Kurul’a gelen en ağır şikâyet hususlarının başında yer almaktadır. Ne yazık ki bu yayınlar, birebir vakitte en çok izlenen programlar ortasında yer almaktadır. Bu cins programlarda, mahremiyet ihlalleri yaşanmakta ve şiddet temaları sıkça gündeme getirilmektedir.
Çalıştayda; bu içeriklerin azaltılması için canlı yayınların kaldırılması, kurgu karakterlerin yasaklanması ve olumlu içerik koşulunun getirilmesi önerilmiştir. Değerlendirmeye aldık. Tüm bu tekliflere olumlu yaklaştığımızı ve üzerinde çalıştığımızı söz etmek isterim. Kendi çocuklarınıza ya da ailenize izletmeyeceğiniz içerikleri, lütfen toplumun önüne koymayın. RTÜK unsur kararlarına uygun davranın; aksi takdirde bu yayınların geleceği, daha evvel yayından kaldırılan evlilik programlarının akıbetinden farklı olmayacaktır.”
“MEDYA GÜCÜNÜ ETİKTEN ALMALI” VURGUSU
“Konuşacak çok bahsimiz, çözmemiz gereken pek çok sıkıntımız var. Fakat bu tepeden çıkan tekliflerin sadece fikir olarak kalmaması, mevzuatımıza, kontrol sistemimize ve bilinçlendirme çalışmalarımıza yansıması temel gayemizdir. Unutmayalım ki medya, sırf teknik imkanlarıyla değil; topluma duyduğu hürmet, taşıdığı sorumluluk ve etik duruşuyla güçlenir. Ortaya konulan görüş ve tekliflerin ülkemizin medya siyasetlerine yol gösterici olmasını temenni ediyorum.”
Başkan Şahin’in konuşmasının akabinde, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş ile Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin de tepeyi teşrif ederek birer konuşma gerçekleştirdi.
BAKAN GÖKTAŞ: “ZİRVE, MEDYA SİYASETLERİNE GÜÇLÜ BİR YOL HARİTASI SUNUYOR”
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, “Güçlü Medya, Şuurlu Toplum Zirvesi”nin medya siyasetleri açısından kıymetli bir adım olduğunu vurguladı. Dorukta yaptığı konuşmada Göktaş, aktifliğin, medya etiği ve toplumsal sorumluluk şuuru bahislerinde somut tahlil teklifleri sunduğunu belirterek, katkı sağlayan tüm kurum ve paydaşlara teşekkür etti.
“Bugün aslında her konuta dokunan bir mevzuyu medya içerikleri, gündüz jenerasyonu ve magazin programları, diziler haberler, sıhhat, spor, etraf, programları üzere farklı içeriklerin toplum üzerindeki tesirini konuşmak için bir ortadayız. Medya hayatımızın her yerinde, elimizdeki telefonlarda, oturma odamızdaki televizyonlarda, sabah haberlerinde, akşam izlediğimiz dizilerde, çocuklarımızın çizgi sinemalarında. Geçmişte medyanın toplumu yansıtan bir ayna olduğunu düşünüyorduk. Fakat artık biliyoruz ki medya yalnızca yansıtmaz, tıpkı vakitte şekillendirir, hislerimizi tesirler. Hatta davranışlarımızı değiştirir. Medya hakikat ellerde büyük bir uygunluk aracına dönüşür. Lakin yanlış ellerde tıpkı güç toplumsal kıymetleri aşındıran, ayrıştırıcı hatta ziyanlı bir araca dönüşebilir.” ifadeleriyle konuşmasına başlayan Göktaş, medyanın toplumsal dönüşümdeki rolüne dikkat çekti.
Bakan Göktaş şiddeti medyada bir reyting ögesine dönüştürmemeye kararlı adımlar atıldığını belirterek, 2025 Aile Yılı kapsamında aile dostu bir medya yaklaşımını teşvik edeceklerini açıkladı. Göktaş 2025 Aile Yılı’nın aile kıymetlerini koruyan, çocukların gelişimini destekleyen medya içeriklerinin yaygınlaşmasına vesile olmasını diledi.
BAKAN TEKİN: “MEDYA OKURYAZARLIĞI, ERKEN YAŞTA KAZANDIRILMASI GEREKEN TEMEL BİR BECERİDİR”
Millî Eğitim Bakanı Yusuf Tekin ise konuşmasında, RTÜK ile yürütülen medya okuryazarlığı iş birliğinin kıymetine değindi. Çocukların ve gençlerin medya içeriklerini eleştirel bir süzgeçten geçirme yetisini kazanmalarının, çağın gerekliliklerinden biri haline geldiğini tabir etti.
Bakan Tekin çocuklar ve gençleri medya bağımlılığında kurtaracak somut adımlar üretmek istediklerini belirterek medyanın dördüncü kuvvet halinden çıkıp, zehirli içerikler üreten bir platform haline dönüştüğünü söyledi. Medyanın gidişatından tasa duyduğunu söz eden Bakan Tekin, siyasi rollerin, hukuk insanlarının, sanatkarların ve toplumun her bölümünün gayret etmeleri gerekliliğinin altını çizdi. Bakan Tekin, RTÜK ile bir ortada yapılan medya okuryazarlığı çalışmalarını önemsediklerini lisana getirdi. Eğitim Bilişim Ağı için bu bağlamda RTÜK ile birlikte içerik ürettiklerini söyleyen Bakan Tekin, “Medya okuryazarlığı sadece teknik bir maharet değil, toplumsal bağlamı anlayabilmenin temelidir. Bu şuur, eğitim sistemimizde erken yaşlarda kazandırılmalıdır. Çocuklarımızın medyayı sağlıklı kullanmaları için bağımlı olmadan, medyadan faydalanabilmeleri için medyayı güçlü toplum ve şuurlu toplumun bir modülü olarak değerlendirebileceğimiz halde RTÜK ile çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Tepe vesilesiyle de RTÜK ailesine teşekkür ediyorum. ” formunda konuştu.
Zirve Dijital Afiş Müsabakası ve Panel Oturumuyla Sona Erdi
Zirvenin ikinci günü, “Medyada Olumsuz İçeriklerin Etkisi” başlıklı panel oturumuyla tamamlandı. Günün sonunda ise düzenlenen Dijital Afiş Müsabakasının kazananları açıklandı ve dereceye giren iştirakçilere mükafatları takdim edildi.
