1.79 milyon yaşlı, tek başına yaşıyor! Tek kişilik hane, en az Batman’da
İstanbul Ticaret Üniversitesi ile Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İstanbul Bölge Müdürlüğü iş birliğinde düzenlenen “Türkiye İstatistik Günü Paneli”, Üniversitemizin Sütlüce Yerleşkesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 99. kuruluş yıl dönümü vesilesiyle düzenlenen panel, istatistik biliminin günümüzdeki rolüne dikkat çekti. Aktifliğe İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necip Şimşek, TÜİK Lider Yardımcısı Doç. Dr. İbrahim Demir, TÜİK İstanbul Bölge Müdürü Ali İhsan Yücedağ, TÜİK Uzmanı Canan Demirel, TÜİK’ten konuklar, akademisyenler ve çok sayıda öğrenci katıldı.
PROF. DR. ŞİMŞEK: “İSTATİSTİK HAYATIN RİTMİNİ YAKALAMANIN ANAHTARI”
Panelin açılış konuşmasını yapan Prof. Dr. Necip Şimşek, istatistik biliminin hem teknik hem de düşünsel bir araç olarak hayatın merkezinde yer aldığını vurguladı. Prof. Dr. Şimşek, “İstatistik birçok vakit yalnızca tablo, grafik, sayı ve formül üzere kavramlarla özdeşleştiriliyor. Meğer bu alan, hayatın lisanı ve datanın öyküsüdür. Bugün bir hastanede kullanılan teşhis algoritmaları da, toplumsal medyada bizi yönlendiren içerikler de istatistiksel modellerle belirleniyor. Bu nedenle istatistik yalnızca bir bilim değil; yaşadığımız çağda bir hayat becerisidir” dedi.
TÜİK VERİSİ BİRİNCİ DEFA YAYIMLANDI
TÜİK Lider Yardımcısı Doç. Dr. İbrahim Demir, panelde önümüzdeki hafta kamuoyuna açıklanması beklenen “İstatistiklerle Aile-2024” başlıklı dataların bir kısmını birinci kere İstanbul Ticaret Üniversitesi öğrenci ve akademisyenleriyle paylaştı. Doç. Dr. Demir, verilerin 14 Mayıs 2025 tarihinde resmi olarak yayımlanacağını belirterek, Türkiye’de aile yapısındaki değişimlere dikkat çekti. Doç. Dr. Demir’in aktardığı verilere nazaran, Türkiye’de doğurganlık suratı alarm veriyor. 2017 yılında 2,08 olan toplam doğurganlık suratı, 2023 yılında 1,51’e geriledi. Bu düşüş, demografik istikrar açısından kritik bir düzeye işaret ediyor.
TEK KİŞİLİK HANE EN AZ BATMAN’DA
Doç. Dr. Demir’in sunduğu verilere nazaran ortalama hane halkı büyüklüğü de giderek küçülüyor. Buna nazaran 2008 yılında 4 kişi olan bu oran, 2024 prestijiyle 3,11’e düştü. Tek kişilik hane halkı oranı yüzde 20’ye ulaştı. Bu oran, bilhassa Gümüşhane (%31,7), Tunceli (%29,8) ve Giresun (%29,7) üzere vilayetlerde dikkat cazibeli boyutlara ulaştı. En düşük oran ise Batman’da (%11,1) kaydedildi. Bilgilere nazaran yaşlı nüfusun kıymetli bir kısmı artık yalnız yaşıyor.
YALNIZ YAŞAYAN YAŞLI NÜFUS EN FAZLA BATI’DA
Doç. Dr. Demir’in yaşlı nüfusa ait açıkladığı bilgiler ise şöyle: Türkiye’de 65 yaş üstü nüfus 9,1 milyon şahısla toplam nüfusun %10,6’sını oluştururken, bu kümenin %19,2’si yani yaklaşık 1,75 milyonu tek başına yaşıyor. Balıkesir, Çanakkale ve Niğde, yaşlıların yalnız yaşama oranının en yüksek olduğu vilayetler ortasında yer aldı. Geniş aile yapısında da gözle görülür bir erime var. 2016 yılında hane halklarının %16,5’i geniş ailelerden oluşurken, bu oran 2024’te %13,3’e geriledi. 2024 yılında boşanan çift sayısı ise 187 bin 343’e çıktı. Bu boşanmalardan etkilenen çocuk sayısı 186 bin 536 olarak kaydedildi. Velayetlerin %74,4’ü anneye, % 25,6’sı babaya verildi. Doç. Dr. Demir, 2025 yılının Aile Yılı olarak ilan edilmesinin değerine de dikkat çekerek “Aile, bizim kültürümüzde toplumsal yapının temelidir. Bu nedenle aile odaklı sürdürülebilir kalkınma siyasetleri artık mecburilik haline gelmiştir” dedi.
YÜCEDAĞ: “VERİNİN ULUSAL MİMARLARIYIZ”
TÜİK İstanbul Bölge Müdürü Ali İhsan Yücedağ, kurumun kuruluş sürecinden bugüne kadar geçirdiği yapısal dönüşümleri ve resmi istatistik üretim tekniklerini anlattı. Yücedağ, TÜİK’in 1926’dan bu yana kamuoyuna bilgi sunan, bilgi kapalılığını ve güvenilirliğini temel alan, memleketler arası normlara uygun bir kurum olduğunu vurguladı. Kurumun 26 bölge müdürlüğü aracılığıyla ülke genelinde hizmet verdiğini belirten Yücedağ, “TÜİK’in ürettiği bilgiler yalnızca akademi ve kamu için değil, özel dal, medya ve toplumun tamamı için referans niteliğindedir. Bu nedenle kurum olarak vazifemiz, tarafsız ve şeffaf bilgiyi en muteber tekniklerle üretmek ve kamuoyuna sunmaktır” dedi.
DEMİREL: “HER AY 600 BİNDEN FAZLA FİYAT VERİSİ İŞLENİYOR”
TÜİK Uzmanı Canan Demirel ise Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) datalarının nasıl hesaplandığına dair teknik ve saha sürecini içeren detaylı bir sunum yaptı. Her ay yaklaşık 30 bin işyerinden 609 binin üzerinde fiyat verisinin derlendiğini belirten Demirel, TÜFE sepetinin çok dinamik olarak belirlendiğini, örneğin 2025 yılında TÜFE sepetine elektrikli araba, implant tedavisi, oyun konsolu, yüzey paklık havlusu üzere yeni eserlerin eklendiğini bunun yanında hazır pişmemiş köfte, şemsiye ve bayan pardösü tartısı azaldığı için 2025 yılında sepetten çıkarıldığını aktardı. Ayrıyeten internet üzerinden araba ve teknoloji eserlerinin fiyatlarının “web scraping” tekniğiyle alındığını; zincir marketlerin kasa bilgileri ile yapılan barkod tahlillerinin ise toplam dataların %43’ünü oluşturduğunu söyledi.
TÜFE, TEK BİR MARKET ZİNCİRİNDEN BESLENMİYOR
Demirel, bir öğrencinin sorusu üzerine de bu istatistiklerin tez edildiği üzere tek bir market zincirine ilişkin olmadığını mahallî zincirler de dahil olmak üzere tüm marketler zincirlerinin bilgilerinin baz alındığını kaydetti. Aktifliğin sonunda gerçekleştirilen soru-cevap kısmında iştirakçiler merak ettikleri hususları konuşmacılara yöneltti. Panel, İstatistik Kısım Lideri Doç. Dr. Seda Bağdatlı Kalkan ve Üniversitemiz İstatistik Kısmı Kurucusu Prof. Dr. Münevver Turanlı tarafından konuşmacılara teşekkür plaketi takdim edilmesi ve hatıra fotoğrafı çekilmesiyle sona erdi.
