Bakan Uraoğlu açıkladı: Savaşa rağmen bitecek, Kalkınma Yolu’nda geri adım yok!

Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Küresel Ulaştırma Koridorları Forumu öncesi, ortalarında Haber7 Genel Yayın Yönetmeni Osman Ateşli’nin de bulunduğu basın mensupları ile bir ortaya gelerek bir sohbet toplantısı gerçekleştirdi.

Bakan Uraloğlu, Kalkınma Yolu projesinden, İran ile İsrail ortasındaki savaşa otoyol ve raylı ulaşımdaki maksatlardan, İstanbul’daki yol ve metro sıkıntısına ve Türkiye’nin 5G’ye geçiş sürecine kadar bir çok kıymetli bahiste açıklamalarda bulundu.

SORU: Bakanım bu denli basın mensubu bir ortaya gelmişken açıkçası ben bir soru sormak değil de bir talebimiz olacak size. Bizler basın kartı mensupları olarak İstanbul’da toplu taşımaları fiyatsız kullanabiliyorken Marmaray’ı kullanamıyoruz. Bu bahiste desteklerinizi bekliyoruz.

Bakan Uraloğlu: Teşekkür ederim. Abi sen en güç soruyu sordun. Bu bahiste temelinde bir kelamımız de var. Tekamül ettiremedik lakin bu vesileyle ben hani niçin ettiremediğimizi müsaadenizle söylemeyeyim lakin tekrar bunu bir yakın takibe alayım inşallah. Bir teşebbüste bulunduk ancak tekamül ettiremedik. İnşallah onu dediğim üzere ben tekrar bu vesileyle takibimi alıyorum.

KALKINMA YOLU’NDA GECİKME OLUR MU?
SORU: Aslında sunumunuzda bahsettiğiniz alternatif koridorlar üzerinde çalışıldığını söylediniz. Kalkınma yolu projesi de uzun vakittir gündemde olan bir epey de ilerleme kaydedilen bir proje. En son ki bu İsrail’le İran ortasındaki çatışma, savaş ortamı bu projenin önümüzdeki periyoduyla ilgili bir akamete uğramasına yola açar mı yoksa devam edecek mi?

Bakan Uraloğlu: Tabi hani sahiden biz koridorları kesinlikle alternatifleriyle ortaya koymamız lazım. Tek bir koridora bağlı kalmamızın yanlışsız olmadığını söyledim. Bu orta koridor için de bu türlü, kalkınma yolu koridoru için de bu türlü.

Olağan bu formdaki çatışmalar bu projelerle ilgili birtakım soru işaretlerini beraberinde getiriyorlar. Bakın bugün Hürmüz Boğazı dünya petrol muhtaçlığının yüzde otuzunun geçtiği aşağı üst o civarda bir deniz yolu, ulaşım yolu. Hani muhakkak periyotlarda elbette sorunlar olabilir fakat bizim çabamız bunların hiç olmaması tarafında.

Ama bunun ilanihaye devam etmesini de öngörmüyoruz. Zati bu türlü bir badireyi dünyanın sürdürebilme talihi yok. Münasebetiyle biz burada bu projede bu tıp çatışmalar ya da gerginliklerin tahminen başlamasını tahminen biraz erteletebilir. Tahminen oraya sağlanacak finansmanla ilgili biraz daha ağırlaşmayı gerektirebilir. Fakat bu şöyledir hani siz suyu bıraktığınızda o en yanlışsız mecradan akar ya bu kalkınma yolu koridoru da bu türlü bir mecra. Bugün ya da istediğimiz vakit diliminde olmasa bile kesinlikle hayata geçireceğiz.

ÇİN’DEN ORTA KORİDORA AÇIK TAKVİYE: TÜRKİYE’DEN GEÇECEK HER TRENE HAZIRIZ

SORU: Sayın Bakan bu ulaştırma koridorlarının neredeyse tümü üzerinde çalışılan koridorların neredeyse tümü Çin üzerinden siz de bahsettiniz, Çin üzerindeki üretimleri bu bölgeye taşımak üzerine şurası. Çin’in bir petrol bağımlılığı var siz de takdir edersiniz. Yani petrol muhtaçlığının bildiğim kadarıyla yüzde ellisini bu bölgelerden karşılıyor. İran’da dahil olmak üzere. Bu son savaşın hem bu koridorları maksat aldığını hem de Çin’in maksatta olduğunu düşünür müsünüz? Ve Çin bu işin üzerinden kalkacak mı? Bu bahisle ilgili değerlendirmenizi merak ediyorum, teşekkür ederim.

Bakan Uraloğlu: Sorunuzun, Hakan Fidan’ın cevaplaması gereken kısmını cevaplamayayım müsaadenizle. Artık bugün bakın mesela İran’ın İsrail’le bir çatışma durumu var. Savaş da diyebiliriz.

Aldığımız resmi olmayan bilgilere nazaran İran resmen savaş ilan etti diye bilgiler alıyoruz. Ancak fiili bir savaş halidir. İsmini her ne dersek diyelim. Bakın orada İran’ın füze kapasitesinin ne olduğu, üretim kapasitesinin ne olduğu konuşuluyor. Bir taraftan da birtakım ülkelerin İran’ı desteklediği, hava koridorlarını kullandığı… bunlar alışılmış doğrulanmış bilgiler değil. Onu bilhassa söylemek isterim. Lakin gerçek olduğunu da kabul edebiliriz.

Bakın olağan zamandakinden daha fazla kriz vakitlerinde ulaştırma koridorları değerli.

Dolayısıyla bu koridorların ya da bunları kullanacak ülkelerin maksat alınması da çok mümkün. Bir ülkeyle tansiyon varsa, çatışma savaş varsa birinci evvel onun lojistiğinin kesilmesine uğraş ediliyor. Zira şu anda dünya ne savunma sanayi manasında ne de başka hiçbir alanda kendine yetmiyor.

Mesela besin manasında Türkiye’nin kendine yettiğini söyleyebilirim çok şükür lakin birçok ülkede yetmiyor. Hasebiyle bunların gaye alınması gerek planlama kademesinde, yani Yılmaz Bey’in de Yeni Şafak’tan sorduğu soruyla “acaba geciktirir mi” dedi hani ona da tıpkı vakitte farklı bir bakış getirip… Mutlaka bunların gaye alınması, geciktirilmeye çaba edilmesi, yapılmamasını sağlaması çabaları beklenen çabalardır, beklenen kanılardır.

Ama biz de buna nazaran kendi gardımızı alıyoruz. Bakın mesela Kalkınma Yolu Koridoru’nun alternatifi olarak G7 doruğunda IMEC Koridoru, yani Ummandan girip Arabistan’dan, İsrail’in Hayfa Limanı’ndan inecek bir koridor, ortaya atılmıştı. Kalkınma yolu koridoru aksiyonel bir yaklaşımdır. IMEC reaksiyonel bir yaklaşımdır. Planlanmış değildir.

Bunlar daima olacaktır. Artık önümüzdeki günlerde de o koridorun tahminen İsrail’in durumuna bağlı olarak tekrar konuşulması kelam konusu olacaktır elbette ancak biz bunun hakikat yatırım olduğunu düşünüyoruz. Bir de dünyada mevcut yük nakliyatından bir hisse almanıza gerek yok. Artandan hisse alsanız bile bu koridorlar gerekli olandır diye düşünüyorum. Buyurun.

KALKINMA YOLU’NUN FİNANSMANI NASIL OLACAK?

SORU: Efendim, ben de tekrar birebir kalkınma koridoru hakkında soracağım aslında. Size Kalkınma Yolunun bir biçimde somut bir hale ulaşabilmesi için finansman konusunda mı bir mutabakat gerekiyor? Ülkeler ortası bir muahede mı gerekiyor? Biz basın olarak neyi izlemeliyiz bu mevzuda? Bir de finansman konusunu biraz açabilir misiniz? Nereden sağlanabilir? Son olarak da Ulaştırma Koridorları Forumunda bu bahiste bir mutabakat üzere bir imza atabileceğiniz bir doküman olacak mı?

Bakan Uraloğlu: Evet ne vakit başlayabiliriz? Bir defa şunu söyleyebilirim. Proje aşağı üst bitti diyebilirim. %95’ler düzeyinde, yalnızca bizim sona yakın bölgede biraz ayrıntı çalışmalar yapılıyor. Oranın kendi hassasiyetleri var ondan ötürü.

Onun için hani %95 diyorum ancak bugün hani proje olarak işin başlama imkanını yakaladığımızı söyleyebilirim.

Finansman. Alışılmış çok fazla alternatif konuştuk, konuşmaya da devam ediyoruz. Yani Irak bunu ham petrol karşılığı yaptırabilir mi? Bu konuşuldu vakit zaman. Lakin Irak bunun ham petrol karşılığı değil de milletlerarası finansman sağlanarak yapılmasını daha çok önceliyor. Oradaki fikir biraz da bu işi finanse eden insanların birebir vakitte bu koridoru canlandırma ile ilgili de katkı sağlayabilecekleri beklentisi kelam konusu.

Tabii burada bir ortak şirket kurulmasından tutun Türkiye ve Irak olarak. Lakin doğal burada Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’ı da söylemek isterim. Zira dörtlü bir mutabakat var.

Ama birinci etapta üretimi manasında Irak ve Türkiye olarak bir şirket kurup bu şirketin üzerinden üretim çalışmalarının yürütülebilirliği noktasında bir kademe kat ettiğimizi söyleyebilirim.

Finansman noktasında da dört ülkenin teşebbüsüyle birlikte tahminen bir fon aracılığıyla ya da bir fon kurulmasıyla da tahminen bu yapılabilir. Hani bu sene birazcık bunun üzerinde ağırlaşarak projeyi, biz temelinde fikrimiz bu sene üretimine başlamaktı. Ancak olmadı bu büyük projelerde olmayabiliyor. Önümüzdeki sene imaline başlayabiliriz diye düşünüyorum.

Tabii forumda forumdaki beklentiyle ilgili bir dörtlü bakanlar doruğu de düşündük. Fakat malum şu savaştan ötürü birazcık orada tahminen istediğimiz bakan katılımlarında birazcık problem olabilir. Burada süreci elbette forumun değerli bir modülü olacak lakin bu türlü spesifik olarak bir yalnızca foruma yönelik bir gelişme çok da olacağını düşünmüyorum.

5G ATAĞI VE ÇİN İLE DEMİRYOLU MUTABAKATI

SORU: Orta koridorda bilhassa Çinlilerin bu manada takviye verdiğini bölüm yetkililerinden dinliyoruz. Yaklaşık 800-900 milyar dolarlık bir ticaret hacminden bahsediyoruz, Doğu ile Batı ortasında kıymetli bir köprü misyonu görecek. Çinli firmaların, Çin hükümetinin bu hususta ne üzere teşvikleri yahut takviyeleri var? Finansman manasında da bu dayanağı sağlıyorlar mı?

İkincisi, bilhassa GSM operatörlerinin yetkilileri sık sık bizimle bir ortaya gelip 5G ihale sürecini merak ediyor. Bu süreçle ilgili Eylül, Ağustos üzere bir takvim belirlenmesi planlanıyor diye bize bilgi verildi. Ne basamaktayız?

Bir de son periyotta bizim orta vadeli program çerçevesinde aslında birçok yatırım ya da sıkı mali siyasetler çerçevesinde birçok yatırımda frene basıldı lakin demir yolu yatırımlarında tam aksisi gaza basıldığını görüyoruz. Bu stratejiyle yakından takip ediyoruz. Buradan beklentiniz nedir?

Bakan Uraloğlu: Biz geçen geçen ay Çin’deydik. Hem İpek Yolu forumuna katıldık hem Çin’in gerek bölgesel gerekse de ulusal demir yolları işletilmesi noktasındaki temsilcileriyle yetkilileriyle bir ortaya geldik.

Çin Ulaştırma Bakanı’yla en son konuştuk. Natürel şu anda Çin’den çıkıp Avrupa’ya giden gerek kuzey koridor gerekse de orta koridorda çok önemli Çin’in bir subvansiyonunun olduğunu söyleyebilirim.

Türkiye geçişli orta koridordan Hazar’dan sonra Türkiye orada da önemli bir finansman planlaması yaptıklarını… ve net olarak da şunu söylediler: Türkiye’nin geçirebileceği kadar treni biz Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırmaya hazırız. Yani net olarak bunu söylediler. Biz de bu manada gerek özel bölüm gerekse de devlet demiryolları nakliyecilik aracılığıyla bu süreci yakından takip ediyoruz ve bunu inşallah geliştirmiş olacağız.

5G İHALESİ NE VAKİT YAPILACAK?

5G ile ilgili gerek operatörlerle tek tek -çünkü kimi beklentilerini hani özelinde söylemek istediler- gerekse de onların birliği var. O vesileyle topluca da defaatle konuştuk. Tekrar bu bahiste Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızla tekrar Hazine Maliye Bakanlığımızla, Cumhurbaşkanı yardımcımızın uyumunda çoklu toplantılar da yaptık.
Hani burada bir 5G’ye geçme sürecinde ülkenin ne kazanacağını, ne kadar bir ithalat yapma mecburiliği olacağı, yerliliği ne kadar teşvik etmemiz gerektiği noktasında birçok görüşme yaptık. Tabi Ulaştırma ve Altyapı Bakanı olarak benim beklentim elbette daha çok yatırımdır, çok net. Yani kamuya daha fazla para alma yerine daha güzel bir altyapı, irtibat altyapısı, 5G imkanı sunmaktır.

Elbette hazinemize de makul olanlarda yatırımı engellemeyecek oranlarda da bir katkı beklememiz doğal olanıdır diye düşünüyorum.

Ne vakit? Yani şayet bir aksilik olmasa yani Ağustos ayı içerisinde bunun ihalesini yapalım diye düşünüyoruz. Lakin 2026 yılı içerisinde birinci sinyali alırız ve buradaki birinci etapta bütün ülkenin kapsanmasından çok tahminen, ağır vilayetlerin kapsanması ve peyder pey bir program dahilinde ki bu 4,5G’de de bu türlü olmuştu.

Artık biz bir projede beklenenden geri kalmışsak ve Cumhurbaşkanımızın olduğu ortamda tasarruf önlemi diyorsak acayip ona reaksiyon veriyor. Diyor ki, “arkadaşlar işlerinizi önceliklendirin, yapılması gerekeni asla ihmal etmeyin.” Biz de bütün bölümlerde bunu yaptık nitekim.

Fakat sunumun birinci çabucak birkaç slide’ında olan demiryollarına ve karayollarına ne harcadığımızı gösteren sayılar vardı. Orada karayollarına önemli bir para harcadık. Demiryolları birazcık daha geriden geliyor. Hasebiyle sizin söylediğiniz de gerçek. Bundan sonra demiryollarına hiçbir şeyi esirgemeden yolumuza devam ediyoruz. Yani burada bizim şu anda bakın 13.919 kilometre demir yolu attığımız var.
Yaklaşık 4 bin 500 kilometre demir yolu inşaatımız devam ediyor. Bunun 4 bin kilometrelik bir kısmını 2028’e kadar hizmete alacağız ve yatırımlarımıza bir taraftan devam edeceğiz. Türkiye’deki demir yolu gayelerimizi gerçekleştirdiğimizde 48 saatte bütün ülkeyi dolaşmış olacağız. Amacımız de 28.500 kilometre demir yoludur.

ÖZEL OTOYOLLARIN MÜDDETİ BİTTİĞİNDE YAKLAŞIM NE OLACAK?

SORU: Bu kamu özel işbirliği otoyollarının müddeti bittiğinde ve mevcut devlet yollarının yeni işletme ihaleleri sanki nasıl kurgulanabilir? Buradaki ülkesel yaklaşımınız ne olacak Sayın Bakanım?

Bakan Uraloğlu: Artık İstanbul-İzmir Otoyolu iki bin otuz beş yılında bakımları yapılmış bir halde teslim alacağız. Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve devamındaki bir kısım otoyolu 2028 yılında, Kuzey Marmara Otoyolu’nun tamamını da 2029 ve 2030 yıllarında biz devreye almış olacağız. Şöyle bakıyorum öteki neresi var? Menemen Aliağa Çandarlı Otoyolu’nu 2030 yılında, tekrar Ankara Niğde Otoyolu’nu 2035 yılında, Çanakkale Köprüsü ve otoyollarını 2034 yılında gibi… Otoyolları 2028’den itibaren biz kamuya almış olacağız. Bunlar çok eleştirilen projelerdi.

Ama bakın on yıl, on beş yıl, yirmi yıl neyse kontratına nazaran öngörülen süreçte bu firmalar buralarını yapıyorlar, işletiyorlar ve bize teslim ederken de ağır bakımını yaparak teslim ediyorlar. Münasebetiyle 2028’den sonra bunları teslim alacağız.

Oradaki kararımız ne olacak? Bunların elbette yine işletilmesini ihale etmiş olabiliriz. Burada istersek fiyatsız elbette yapmış olabiliriz. Ancak muhtemelen orada makul fiyatlar noktasında ki… yani önemli indirimlerle birlikte bugün o geçişleri sağlıyoruz. Makul fiyatlar noktasında muhtemelen ya Karayolları Genel Müdürlüğümüz kendisi işletir ya da bir işletme modeliyle onu ihale eder. Lakin 2034 yılına geldiğimizde, bu otoyolları devraldığımızda gerek kendimiz işletelim gerekse bir işletmeciye verelim Ulaştırma Bakanlığı’nın ödenek gereksinimi, sorunu olmamış olacak. Bu türlü de değerli bir yapıdan bahsediyoruz. Bakın biz bakanlık olarak irili ufaklı 70 civarında yap-işlet-devret projesi hayata geçirdik. 70 hangileridir diye sorsanız, yedi tane otoyol var. İşte havalimanları var vesaire. Otoyollar üzerinde bulunan otoyol hizmet tesisleri de yap işlet devret tesisleridir. Küçüklü ufaklı bunları kattığımızda işte Galata Port’tan Tersane İstanbul’a kadar bunları da ek edebiliriz.

ULAŞIM YATIRIMLARININ MALİYETLERİ

Bakın yaklaşık elli bir milyar dolarlık yatırım yapmışız kamu özel iş birliğiyle. Elli bir milyar dolarlık o günkü şartlarda… Bugün yapmış olsak, bugün yapmış olsak yapalım desek maliyet 83 milyar dolardır. Karlı mıyız değil miyiz? Yani oraya şu kadar garanti ödedik, bu kadar araç geçti elbette tartışalım. Biz sizler ismine bütün kamu ismine vergileri kullanarak vazife yapıyoruz.

Vatandaşımız bize bu manada hem misyon verdi hem yetki verdi hem de sorumluluk yükledi. Yani hasebiyle onu hakikat yerde kullanmamız gerekir. Onun için yaptığımız yatırım vaktinde yapılmış yatırımdır.

Bakın mesela Çanakkale Köprüsü ve 101 kilometre ilişki yolu… Birazcık daha somut bilgi vereyim. 2 milyar 534 milyon euroluk bir imal bedeli var oranın, finansman hariç. Bugün 4 milyar euronun üzerinde. Onun için yapılan kardır. Bakın biz bugün İstanbul Havalimanı’nı tartışmıyoruz. Yapılma münasebetini yani ya da niçin yapıldığını… Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nü tartışmıyoruz. Avrasya Tüneli’ni, Marmaray tartışmıyoruz. Osmangazi Köprüsü’nü tartışmıyoruz.

Yani şu aslanın tavşana sorması üzere hani şapkan nerede diye bir mazeret bulamadığı kıssası var ya, işte o sistemle değil de niçin bu sistemle yaptınız?

Şimdi Hakan Bey oradan soru sorunca ben birazcık sorunun kapsamını genişletmiş oldum. Yani o usulle değil de niçin bu formülle?

Dünyada yollar var arkadaşlar. Bir, sizin ulusal bütçenizde gereğince kaynak varsa oradan yaparsınız ki birçok örneği var yaptık. Fakat bu yatırımları ulusal bütçeden yaparsanız Adana 15 Temmuz Köprüsü’nü -büyük bir köprüdür- yapamazsınız.
Beğendik Botan Köprüsü’nü yapamazsınız. Bitlis Çayı Viyadüğünü yapamazsınız. Zigana, Ovit Tünellerini yapamazsınız. Kop Tüneline başlayamazsınız…

Peki ikinci alternatif nedir? İkinci alternatif de dış krediyle yapmaktır. Bunun da örnekleri var.

Onda da o imkanları kullandık.

Bir diğer alternatif de yap işlet devret modeliyledir. Sizin imkanınız neye müsaade ediyorsa bunları yaparsınız. Hasebiyle bizdeki sistem olarak bunu kullandık.

Bakın ben Cumhurbaşkanımızın talimatıyla çarşamba günü Bulgaristan’daydım. Bulgaristan Başbakanı ve heyeti ile görüştüm. Münasebet de yaklaşık 280 km otoyolun yap işlet devlet modeli ile yapılması noktasında kendilerine teknik dayanak verme talebiydi.

Onun için hani dediğim üzere bir proje için, bir ülke için, bir kesim için yap işlet devlet projesi uygunsa onu kullanırsınız; değilse kullanmasanız bu kadar kolay. Evet teşekkür ediyorum.

“METRO PROJELERİNDE DURAN ÇİZGİLER VAR LAKİN BAKANLIK DEVREDE DEĞİL”

SORU: Artık son periyotta biliyorsunuz bu İBB operasyonları kapsamında kimi metroların işletmecilerinin dahi hatta işte bir gözaltına aldığı, tabir verdiği vesaire vesaire biliyorsunuz… Bu kapsamda İstanbul’da imalinde sorun olan ya da bu kapsamda olma mümkünlüğü olan çizgiler var mı? Başlanmış olanların durma riski ya da durma riski varsa burada sizin müdahale olma ihtimaliniz var mı? Bu bahiste bir bilgilendirme yapabilir misiniz bize?

Bakan Uraloğlu: Tabii bu tıpkı vakitte hani İstanbul’daki süreçlerle ilgili de oradaki yürütülen operasyonlar vesaire noktasında çok da fazla bir şey söylemeyi ben çok da yanlışsız bulmam. Sizin sorunuzu cevaplayayım. Kent yerleşkelerindeki ulusal ve milletlerarası demiryolu -bu karayollarında da aşağı üst böyledir- Demir yolu irtibatları dışında kent merkezlerindeki hafif raylı sistem çizgilerinin yapılması oradaki belediyenin vazifesidir. Gerek büyükşehir olsun gerek vilayet olsun gerekse de ilçe olsun bir proje yapacaksa bu oradaki belediye tarafından yapılmalı. İstisnası nedir?

Eğer o ulusal ağı havalimanına, limana bağlıyorsa o bizim bakanlığın misyon alanına da giriyor. Münasebetiyle burada belediyeler projelerini, öngörülerini ortaya koyarlar. Her halükarda otorite biziz, düzenleyici otorite. Bize projelerini onaylattırırlar. Projeleri onaylarız.

Çünkü ülkede bir bütünlük oluşması lazım. Raylı sistem araçlarından tahminen iki ili birbirine bağlayacak olan raylı sistemin hakikat bağlanması için aşikâr bir standardizasyon noktasında otorite biziz ve biz onaylarız. Münasebetiyle sonrasında ilgili belediye bunu yapar. Şayet belediye bunun bakanlık tarafından yapılmasını isterse bu mümkün. Sayın Cumhurbaşkanımızın onayıyla bizim bakanlık bunu alır yapar ve kendisine devreder ve imal fiyatını de belediyeden keser. Bu da bir tartışma konusu, ona çabucak açıklık da getirmiş olayım. Madem sen keseceksen niçin sana yaptırsın ki sorusu gelebilir. Niçin yaptırsın?

BAKANLIĞIN YAPTIĞI METROLARDA BELEDİYEDEN %25 TAHSİL EDİLİYOR

Bir, bir sefer imal periyodundaki hiçbir finansman maliyetine katlanmıyor. İki, iş bittiği vakit o günkü fiyatlarla harcanan para sabitleniyor ve ödeme sonuna kadar yeni bir faiz işletilmiyor. İstanbul’da yapılmış olan birtakım metro projelerinde harcanan 100 ünitenin yalnızca 25 ünitesinin tahsil edildiğini söyleyebilirim. Yani bu türlü bir kolaylık var.

Peki bu sizin sorunuz da İBB’ye yapılan operasyonlar tabi sahiden hani keşke buna muhtaçlık olmamış olsaydı biz daha şad olurduk. Buradaki aksayan işleri biz kendi inisiyatifimizle bakanlığımızın uhdesine almamız mümkün değil. Fakat ilgilisinin talep etmesi durumunda bu kelam konusu.

Elbette talep ettiğinde biz orada nerede olmalıyızı kesinlikle kıymetlendiririz. Fakat şu ana kadar bize ulaşan bir talebin olmadığını söyleyebilirim. Bakın tekrar sizin arkadaşlarınızın basın mensuplarının haberlerinden ben şöyle bir şey okumuştum ve çok şaşırmıştım. Bir Avrupa Birliği IBRD’nin yanlış hatırlamıyorsam Avrupa Birliği’nden finanse edilen bir metro projesi, finans kenti bağlayan bir metro projesi, üç tane büyük firmanın konsorsiyum olarak yürüttüğü projenin alınan büyük ölçüdeki kredisinin işe kullanılmadığını okumuştum. Şaşırmıştım. “Ya bunda abartı var. Çok gerçek olduğunu düşünmüyorum” demiştim.

O firmaların yetkilileri beni ziyaret ettiler. Ve tam da sizin söylediğiniz “Burada iş durdu. Hani bunu lütfen siz teslim alın.” Ben de anlattım hani nasıl devralabileceğimizi. Dedim ki kredisi var aslında ve Mehmet Şimşek Bakanımız da son 110 milyon -yanlış hatırlamıyorsam- euroluk son paketini de onayladı. Devam edin, niçin durdunuz dedim.

60 MİLYON EUROLUK AB KREDİSİ METRO PROJESİNE KULLANILMAMIŞ

Dediler ki “öncesinde gelen 60 milyon euro bizim işe kullanılmadı”. Bir sefer süreç olarak bu nasıl benim aklım durdu, onu söyleyeyim. Yani hem bu türlü bir şeye süreç olarak yapılabilirliğini ben mümkün görmüyorum hem de hangi yürekle, sahiden nereye kullanıldı? O bahiste bir bilgiye sahip değilim lakin 60 milyon euroluk bir Avrupa Birliği kredisi gönderilen işe kullanılmadı. Burada müşaviri var, kredi kuruluşunun müşaviri var, yönetimin denetimi var, onun için hani bundan ötürü durdu. Devamı kredisi olduğu halde lakin şu an sorunuzun nasıl?

Ne vakit ne vakit? Yani geçen ay. İstanbul’daki malum süreç başladıktan sonra olan bir süreçtir. Yani nitekim nereye gittiğiyle ilgili ben bilmiyorum ancak bu türlü bir yürek farklı bir cürettir.

GEREDE–AĞRI OTOYOLU RAFTA DEĞİL, TRAFİK YOĞUNLUĞU BEKLENİYOR

SORU: Sayın Bakanım bu Türkiye’yi kuzeyden doğu batı eksenine birbirine bağlayacak olan Gerede-Ağrı ortası bir otoban projesi vardı. O rafa mı kalktı? Güya onu görmedim. O birincisi. Zira malum bayram trafiğinde o bölge sorun yaşıyor. İkincisi bu tam bayram trafiğinde bir radar tartışması olmuştu biliyorsunuz. Orada bir komisyon kurularak İçişleri Bakanlığı ve Ulaştırma Bakanlığı Bu sürat limitlerinin denetimden geçirileceğini söylemişti Sayın Bakanımız Ali Yerlikaya. Bu komite çalışmaya başladı mı efendim?

Bakan Uraloğlu: Şu anda üç bin yedi yüz elli kilometre civarında otoyolumuz var. Devam edenler ve çabucak yakın tarihte planladıklarımızla beş bin kilometre olacak ve bizim en son gayemiz de Türkiye’de sekiz bin kilometre, sekiz bin küsur kilometre bizim Türkiye’nin gereksinimini görecek. Zira süratli tren çizgilerini ülkemizin her tarafına ulaştırmış olacağız.
Münasebetiyle bu noktada çalışmalarımıza devam edeceğiz. Oradaki hesap şu, ben şöyle genel bir bilgi verdikten sonra Gerede-Ağrı-Gürbulak’ı cevaplayayım.

Şu anda iki gidiş iki geliş toplam dört şeritli bir bölünmüş yoldaki kapasite 60.000’lere kadar çıkabiliyor. Yani 60.000 trafiği geçiriyor. Elbette akım suratı yavaşlıyor birazcık daha lakin 60.000’i geçirebiliyor. Yani bunu 80.000’e kadar… Mesela bakın şu anda çabucak bizim üzerimizde olan 15 Temmuz Şehitler Köprüsü toplam altı şeritlidir. Üç gidiş, üç geliş. Günde iki yüz bin kapasiteyi geçirebiliyor. 180-200 bin. Ancak artık hani kapasite doldu. Daha üst mümkün değil.

FSM iki yüz kırk bin. Yavuz Sultan Selim Köprüsü o aşağı üst yani üç yüz binler civarına hatta bir tık daha üzerine geçebilecek. Zira sürat biraz daha yükselttiğimiz için…

Dolayısıyla buradaki nereye daha fazla bir kapasite sunmamız gerektiğini biz ölçüyoruz. Araçları sayıyoruz, sayım istasyonlarımız var. Hangi projeksiyonda nereye muhtaçlığımız olacağını, mesela sizin sorunuza çabucak sizinle temelinde içeride birazcık da konuşmuştuk- Mesela Bolu Dağı’na yeni bir otoyol alternatif otoyol ve süratli tren sınırı harika süratli tren sınırı düşünüyoruz. Niçin? Bolu Dağı’nda elli binlere geldik. Seksen bine geldiğimiz vakit artık orası kaldırmayacak. Üç gidiş, üç gelişli. Yani daha hasebiyle oraya yeni bir otoyol düşünüyoruz.

Şu anda da sizin söylediğiniz Gerede’den Merzifon’a, oradan Gürbulak’a kadar olan sınırımızda birtakım kent geçişleri hariç, on beşle yirmi bin civarında bir günlük trafik var. Yani o vakit birazcık daha vaktimiz var. Bayramlarda biraz yoruluyoruz, gerçek. Fakat birinci vakitler için bir kapasite planlaması yapmamız kamu kaynaklarını yönetme manasında çok da yanlışsız değildir diye düşünüyorum.

Ama projesi bitti. Elimizde hazır. Gereksinim durumuna nazaran hayata geçireceğiz inşallah.

RADAR TARTIŞMASI SONRASI SÜRAT LEVHALARI GÖZDEN GEÇİRİLİYOR

Radarla ilgili şöyle bahsetmek isterim. Alışılmış burada İçişleri Bakanımız paylaşmıştı. Seyahat eden araçların binde beşi -yanlış hatırlamıyorsam- yani yüzde sıfır virgül beşi yahut o civarda bir araca sürat kontrolü yapıldı ve ceza uygulaması yapıldı. Fakat algı onun çok üzerinde oldu. Alışılmış burada çok net refleks şudur, vatandaşlarımızın trafikte can kaybını azaltmak.

Bütün hesap budur. Onun haricinde trafik cezası kesildi de bütçeye şu kadar… Türkiye’nin bütçesi oraları çok fazla geçti. O denli bir kaynağa gereksinimi yok ülkemizin. Bütün refleks sahiden budur. Bu sefer karşımıza ne çıktı? Şu çıktı: İşte sizlerin de takip ettiği gördüğü… Birtakım vatandaş diyor ki 90’la gidiyorum 70’e düştü 50’ye düştü tekrar 70’e çıktı… Olağan bir şoförün bütün dikkatinin yol ve lehvalarda elbette olmasını isteriz. O vakit bu sefer şöyle bir soru da beraberinde geldi “bu lehvalar yanlış mıydı da bir kurul kuruldu?”

Bir yanlışlık yok. Kurulan komite buradaki mesela bir yaya geçidinde siz şayet 50’ye düşürmüşseniz, yaya geçidi koymuşsanız 50’ye düşürmek zorundasınız. 70’le geçiremezsiniz oradan. O vakit dedik ki biz bu yaya geçişlerini birazcık daha birleştirme… Yaya geçişlerini alttan yahut üstten yapma… Bunların hepsini tespit edelim.

Ama birinci etapta da bu levhalarda gelişen ve değişen imar durumuna yerleşim koşullarına nazaran bir düzenleme yapalım dedik.

Mesela bir adedini çok kolay söyleyeyim size. Siz bir yerleşim levhasını gördüğünüzde ilçe olsun vilayet olsun onu gördüğünüzde otomatik aksi bir şey demiyorsanız orası meskun mahaldir, elliye düşmeniz gerekir.

Biz bunu genelde yerleşimlerin sonuna koyduk. O vakit şunu tartıştık. Dedik ki yerleşimin ağırlaştığı yere koyalım bunu mesela. Hasebiyle bunların hepsini o komite iki bakan yardımcımızın başkanlığında kuruldu. Çalışmaya başladı.

Hızlıca vaziyet edip bunu düzenlemiş olacağız. Vatandaşlarımızı yormadan ve inançlı bir formda inşallah seyahat ettireceğiz.

TERSİNE GÖÇ BEKLENTİSİ

SORU: Bu bayramda yolları çok konuştuk nitekim lakin benim daima kullandığım Trakya bölgesine giden bir yol var. Orada mesela bu yoncalar yapılabilir. Çok da müsait hem yer açısından hem kazılacak bölge açısından. Onu parantez içinde söylemek isterim ayrıyeten. Asıl sorum da şey olacak, bu orta koridorda birçok vilayetten geçen bir çizgi kelam konusu yatırımlarla büyük bir iktisat oluşacağını söylediniz lakin yerleşim açısından insan yoğunluğu açısından geriye bilakis bir göç planlıyor musunuz ya da bekliyor musunuz?

Bakan Uraloğlu: Trakya bölgesinde öncelikle Kınalı-Malkara ortasında eksik kalan otoyolumuza başladık. Onu bitirdiğimizde transit trafiği oraya almış olacağız en azından kuzey bölümünde. Başka taraflarda da farklı düzeyli kavşak ya da yeni kuşak kavşak dediğimiz dünyanın birçok yerinde kullanılan, Türkiye’de de kullanılan kavşak tipleri var.

İhtiyaca nazaran onları planlıyoruz. Bazen tespitleri yapıyoruz, bütçeyle ilgili bazen beklediğimiz oluyor. Lakin gerekli tespitleri yapıyoruz ve onları peyderpey hayata geçiriyoruz. Trakya bölgesinde de hani sizin özel dediğiniz bir yer varsa oraya özel bakarız lakin genel yaklaşımımız budur.

Orta koridorun yapılması, kentlerden geçmesi bir bilakis göç beklentisi… Şöyle bir defa İstanbul’daki adrese dayalı yaşayan vatandaşımız 16 milyon. Günlük hareketin 20 milyon civarında olduğu kestirim ediliyor. Münasebetiyle artık biz İstanbul’u daha yoğunlaştırmamamız gerekir. İstanbul’un imkanlarını Anadolu’ya, Doğu’ya gerçek nasıl eriştiririz? Ulaştırma Bakanlığı olarak bu konuda hakikaten çok önemli işler yaptık. Şayet yapmamış olsaydık bugün İstanbul’un nüfusu daha da fazla olur daha da yaşanılmaz durumda olurdu. Biz zati şu lojistik merkezleri yaptığımızda oralarda üretim merkezlerini kurduğumuzda yük ve yolcu hareketlerini tesis ettiğimizde otomatikman bir defa bu batıya hakikat olan göç duracaktır. Bizim beklentimiz bu. Bilakis bir planlamamız var mı? Bir planlamamız yok lakin beklentimiz var. Muhtemelen gelecek süreçte bunu planlamamızın da hakikat olacağını söyleyebilirim.

ORTA KORİDOR YERLİ ÜRETİMİ TESİRLER Mİ?

SORU: Sayın Bakan, şimdi Orta Koridor çok büyük bir proje belirli. Fakat bir yandan da Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan Avrupa Birliği’ne Çin eserlerinin çok daha ucuza ve çok daha süratli gitmesi manasına geliyor. Yani Türkiye ihracatı açısından bir dezavantaj olacak mı? Bununla ilgili bir risk tahlili yaptınız mı?

Bakan Uraloğlu: Size rakamlardan birazcık ben müsaadenizle bahsedeyim. Şu anda bakın mesela bir adedinde orta koridorun ileride alması gereken yükün, bütün ticaretin yüzde otuz olması gerektiğiyle ilgili biz bir yapılanma, uğraş içerisindeyiz o denli diyelim.
Şu anda doğu batı aksındaki Avrupa’yı aldığımızda yüklerin aşağı üst yüzde doksan hatta doksan beşi deniz yoluyla gidiyor. Yani Süveyş kanalından otuz beş günde Ümit Burnu’ndan kırk beş günde. Yüzde doksan beşi… Bakın şu anda demir yoluyla ve karayoluyla taşınan yüzde onun altında.

Ve halihazırda kuzey koridordan geçen yük, Rusya üzerinden giden yük, yüzde beşinde kıymetli bir kısım alıyor. Yani halihazırda orta koridor yalnızca yüzde birkaç mertebesinde. Hasebiyle bir sefer hani burada biz hani ya bu yükleri çok süratli ulaştırırsak sanki bizim üretimimizi pürüzler mi sorusu, haklı bir soru. Ancak büyüklüklere baktığınız vakit bizim beklediğimiz sayılara gelmiş olsa bile aslında alternatifi var, vakte gereksinimi olan ya da tahammülü olan bir yük deniz yoluyla gidiyor esasen. Biraz daha uzun müddette gidiyor. Münasebetiyle hani bu türlü bir kaygının ben gerçek olduğunu düşünmüyorum soru gerçek olmakla birlikte.

Ama şunu da söyleyeyim müsaade ederseniz. Bakın bugün bulunduğumuz İstanbul’dan İzmir’e dört yüz yirmi altı kilometrelik bir otoyol yaptık. Ve üç buçuk saatte gidebiliyoruz. Yapılmadan evvel sekiz buçuk saatti. Bugün yapmasaydık on üç saatler olmuş olacaktı. İstanbul İzmir seyahati.

Soruyla ilgisine geleyim. Bu güzergahı yaptıktan sonra on iki tane organize sanayi bölgesi bu güzergaha yakın yerlerde teşkil edildi. Münasebetiyle Türkiye yalnızca bir geçiş koridoru olmayacak, yalnızca bir navlun fiyatlarıyla yetinmeyecek, lojistik ve üretim manasında da önemli avantajlar sağlayacaktır diye söyleyebilirim.

11 UÇAK ÇATIŞMA BÖLGESİNDE

SORU: Biliyorsunuz İran-İsrail ortasında savaşın sekizinci günü. Bizim İran’da sivil uçuşlarda kalan uçağımız var mı? Varsa bunlar Türkiye’ye döndü mü? İkincisi de sizin mesainizi ağır olarak verdiğiniz kalkınma yolu. Türkiye tarafını takip ediyoruz da. İşte Basra’dan başlayan ve Fişebur’a kadar gelen süreçte şantiyeleri kurdu mu? Yani bu kalkınma yolunda şantiyeler kurulma sürecine geldi mi? Bizim tarafı biliyoruz. Siz esasen sitenizde paylaşıyorsunuz. Irak tarafı ne durumda? Çok teşekkür ederim.

Bakan Uraoğlu: Şu anda bizim bu İran-İsrail çatışmasında İran’da 7 tane, Irak’ta da dört tane yüklü olarak Pegasus’un yanlış hatırlamıyorsam yedi tane Pegasus’un, iki tane Türk Havayolları’nın, bir tane Ajet’in, bir tane de Tailwind’in uçağı var. Bunlar dediğim üzere yedi tanesi İran’da, dört tanesi de Irak’ta.

Bunları gerek dış işlerimiz gerekse de Ulusal İstihbarat Teşkilatımızın aracılığıyla takip ediyoruz. O bölgedeki hava hareketinin ve roket ve füze hareketinin çok ağır olması sebebiyle o riski hem ilgili ülkeler hem de biz alamadık işin açıkçası. Yani belirli gün tam hatırlamamakla bir arada 3-4 gün yanlış hatırlamıyorsam orada bütün gruplar kaldı. Artık bütün grupları de bu tarafa aldık. Hani en azından can güvenliğini sağlama noktasında günlük takip ediyoruz. Bir fırsat olursa birinci fırsatta onları almış olacağız.

Tabii kalkınma yolu ile ilgili Irak tarafında şimdi çalışmaya yönelik yahut şantiyeye yönelik bir kazma vurulmadı. Çok net. Daha finansmanla ilgili konuşuyoruz. Projede yüzde doksan beş olduğunu söylemiştim kabaca. Hani beklentimiz bu sene finansmanın sağlanması noktasında bir adım atıp önümüzdeki sene başlayabilmektir.

YENİ LOJİSTİK VE LİMAN PROJELERİ

SORU: Sunumunuzda iki yüz doksan üç buçuk milyar dolarlık bir yatırım yapılmış 2002’den bugüne kadar. Olağan denizcilikle ilgili bir dört milyar dolarlık bir yatırım görünüyor. Üç tarafı denizlerle çevrili bir ülkeyiz. Burada denizcilikle ilgili yatırımda biraz zayıf kaldığımız söylenebilir mi? Bir de Kanal İstanbul projesiyle ilgili bir açıklamanız olmuştu. Tekrar vakit zaman tartışmaların göbeğinde olan bir husus olduğu için sormak istiyorum. Tıpkı noktada mısınız?

Bakan Uraloğlu: Şimdi tabii Denizlilik noktasında şu anda Türkiye üzerinden olan yük hareketini yönetebilecek kadar kapasite olduğunu söylemek isterim. Yeni tesisler yaptık. Onlar tahminen bizim ulaştırma kesiminde miktarsal olarak tahminen en az aslında dikkatinizi çekti. En az yatırım yaptığımız kesim pozisyonunda. Gereksinime nazaran biz bunu yapmaya devam ediyoruz. Mesela bakın bir filyosu yaptık. Yani biz orada bir doğalgaz beklentisiyle mi yaptık orayı? Yok. Ancak Allah-u Teala nasip etti. Tam bir lojistik merkez oldu orası. Artık ticari kullanıma da açıyoruz orayı. Tekrar Rize-İyidere’de büyük bir lojistik merkezi hayata geçiriyoruz ve Akdeniz’de Mersin ve Adana’da yeniden iki tane yeni liman planlıyoruz. Münasebetiyle gereksinime nazaran mesela Çandarlı hala biliyorsunuz elimizde orayı muhtaçlık olması durumunda çok önemli bir kapasiteyle orayı hizmete sunmamız kelam konusu olacak. Münasebetiyle hani orada bir darboğaz yahut bir darboğaz beklentimizin olmadığını söyleyebilirim.

KUZEY KORİRDORU’NUN KAPASİTESİ DOLU

SORU: Efendim Rus-Ukrayna savaşından ötürü kuzey koridorda bir güvensizlik hali belirdi biliyorsunuz. Muhtemel bir Rus-Ukrayna barışıyla birlikte orta koridorun daha az kıymetli hale gelme ihtimali olduğunu düşünüyor musunuz tekrardan?

Bakan Uraloğlu: Kalkınma yolu ve orta koridor için alternatiflerimizin olması gerektiğini söyledim. Tabi orta koridorda Zengezur’dan da bahsetmek hakikat olan olur. O da bir orta koridorun kendi içerisinde çok önemli bir alternatif oluşturacak. Burada elbette kurallar güzelleştiği takdirde cazibesinin artması kelam konusu lakin Aslında şu anda demir yoluyla taşınanın büyük bir ölçüsünü orası taşıyor. Artık yılda 20 bin tren söyleyebilirim size. Yani günde altmış tren geçtiğini söyleyebilirim. Oranın kapasitesi aşağı üst dolmuş durumda.

Daha fazlasını da çok geçirebilme imkanları yok. Lakin yeni ve büyük yatırımlar yaparsalar ki şu anda o denli bir yatırım yok. Münasebetiyle kısa, orta vadede, hatta uzun vadede katiyetle orta koridoru zayıflatacak bir yere gelecek değil. Zira aslında orası şu anda nitekim güçlü.