Asırlardır süren yanlışı gün yüzüne çıkaran kitap: ‘Konparalı Hayreddîn Efendi’
Yazar Yasin Şen, Bolu’da Şeyh Şabân-ı Veli hazretlerinin mürşidi olan Hayreddin Efendi’nin kendisinden bir asır sonra yaşamış öteki biriyle karıştırıldığını anlattığı yeni kitabı “Konparalı Hayreddîn Efendi”yi piyasaya sürdü.
Şen kitabı yeni kitabı ile ilgili şunları paylaştı;
TOKAD-İ HAYREDDİN VEYA HAYREDDİN EFENDİ’NİN TOKADI
Kültür tarihimizdeki yaygın yanlışlar birçok kimsenin malumudur. Tezlerden kitaplara, levhalardan internet içeriklerine kadar birçok yerde bu yaygın yanlışlara maalesef tesadüf edebiliriz.
Esasında bu yanlışları düzeltmek mümkün ve kolaydır. Yalnızca bilimsel araştırmalara değer vermek, topluma mâl olacak bir mevzuda bir şeyler yapmadan evvel ilmî hazırlık yapmak gerekir. İlmî titizlik ve samimiyet birçok vakit yapılan işlerde bireye ve kurumlara yardımcı olur. Bu türlü bir hal hizmet alanlarında hoş işlerin ortaya çıkmasına vesile olur.
Bildiğiniz üzere Bolu’da Pir Şabân-ı Veli hazretlerinin mürşidi olan Hayreddin Efendi’nin türbesi var. Burası asırlardan beri kıymetli bir ziyaretgâh olmuş. Lakin ne yazık ki Hayreddin Efendi, kendisinden bir asır sonra yaşamış öbür biriyle karıştırılmış.
Kendisi tarihte Bolu’nun değerli kazalarından birisi olan Konrapa’dan olduğu hâlde, Hayreddin Efendi, Bursa’da medfun ve 1600’lü yılların başında hayatta olduğu bilinen Hayreddin-i Tokadî ile karıştırılmış. Böylelikle özbeöz Bolulu olan Hayreddin Efendi, Tokatlı yapılmış.
Lemezât-ı Hulvî isimli yapıta bakanlar bu hususta tatmin edici bilgiler bulabilirler. Halbuki Pir Şabân-ı Veli hazretlerinin mürşidi olan Hayreddin Efendi, 1530-35 yıllarında vefat etmiş ve bugün mezarının bulunduğu yere defnedilmiş.
Hayreddin Efendi’nin mezarının neden burada olduğunu vakit zaman düşünüyordum. Ömer Fuadi hazretleri tarafından kaleme alınan Pir Şabân-ı Veli Menâkıbı’nda Hayreddin Efendi’nin yaz aylarında dervişleriyle buraya geldiği kayıtlı. Demek ki, hazret bir yaz günü burada vefat etmiş ve buraya sırlanmış.
Hayreddin Efendi’nin Bolulu olduğu kesin. Bu mevzuda kaynakların verdiği bilgiler net ve hiçbir kuşkuya mahal yok. Ama gelin görün ki, onu Tokatlı sanma yanlışına düşüldüğü üzere bu ismin bir de ısrarla yanlış yazıldığını görüyoruz. Mezar taşında “Tokat-i Hayrettin” diye yazılı tabir “Hayreddin’in Tokadı” manasına geliyor. Bu âlemde hiçbir şey boşuna olmaz. Vardır bir hikmeti.
Görünen o ki, memleket olarak Hayreddin Efendi’nin tokadını üzücü hâlde yemişiz.
Hayatı hakkında bilinenlerin çok az olduğu Hayreddin Efendi hakkında eldeki kaynaklardan hareketle bu mütevazı çalışmayı hazırladım. Kimseye bir şey ispat etme tasamız yok. Ancak gördüğüm ve karşıma çıkan konulara işaret edip yanlışları düzeltmek de elbette eli kalem tutan zevatın misyonu olmalıdır.
Yoksa bilim ve bilim adamı ne işe fayda ki!
Bu yoksul, “A, Hayreddin Efendi Boluluymuş, Tokatlı değilmiş!” diyerek ilgililerin harekete geçeceğini pek de zannetmiyorum. Umarım yanılırım. Ancak bir memleket manevi değerleriyle var olur. Öyleyse Hayreddin Efendi’nin türbesini işaret eden ve mezarının da bulunduğu mevkideki levhalar değişmelidir.
Belki böylelikle mübareğin gazabından ve tokadından kurtulup himmetine mazhar oluruz.
Ne dersiniz!
Yasin Şen
