Bilal Erdoğan: Entelektüel sınıf topluma istikamet vermeli

Palet Türk Müziği İlkokulu, İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı iş birliğiyle hayata geçirilen ‘Gelenekten Günümüze Türk Müziği Çalıştayı’nı gerçekleştirdi.

Palet Türk Müziği İlkokulu, İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı iş birliğiyle hayata geçirilen ‘Gelenekten Günümüze Türk Müziği Çalıştayı’ Palet Türk Müziği İlkokulu’nda gerçekleştirildi. Çalıştaya; Ulusal Eğitim Bakan Yardımcısı Dr. Ömer Faruk Yelkenci, YETEV Mütevelli Heyeti Başkanı Necmeddin Bilal Erdoğan, İstanbul Ulusal Eğitim Müdürü Murat Mücahit Yentür, İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Osman Bülent Zülfikar, Ankara Müzik ve Hoş Sanatlar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Özden ve İstanbul Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İpek Akın katıldı.

Türkiye’nin yüzyıllardır tarihi taraf arayışında olduğunu söyleyen Necmeddin Bilal Erdoğan, “Biz millet olarak herhalde 300 yıldır, -Karlofça’dan beri diyebiliriz-, istikametimizi arıyoruz. Ne yola gideceğimize karar vermeye çalışıyoruz, bulmaya çalışıyoruz. Vakit zaman üstten aşağıya, vakit zaman aşağıdan üst çeşitli teşebbüsler, çeşitli yönlenmeler içerisinde bulunmakla birlikte hala bir karar vermiş, bir yola girmiş de değiliz. Lakin sanıyorum bu okul (Palet Türk Müziği İlkokulu), bu karara biraz aşağıdan üst hizmet etmeye çalışıyor. Kendi kimliğimiz, kendi kültürümüz, kendi derinliğimiz ve kendi geçmişimizle bir gelecek inşasına yönelik bir karar vermeye katkı sağlıyor” dedi.

“ÜMİT EDİYORUM, BU OKULDA YETİŞEN ÇOCUKLARIN HEPSİ BİRER KÜLTÜR İNSANI OLACAK”

Bu gayretin entelektüel manada da desteklenmesi gerektiğini söz eden Erdoğan, “Bunun olağan devamında eksikliğimiz hala yeni bir entelektüel sınıfın ortaya çıkıp topluma işitmesi gereken kimi şeyleri söylemesi, birtakım bahislerde yönlendirmesi, ilham vermesi, istikamet vermesi. Bu kurumlar etrafında şekillenen bugünkü çalıştay, bu okulu tanıtma uğraşlarımızın bir hülasası üzere oldu. Zira buraya gelen konuklar, neler yapılması gerektiğiyle ilgili bize teklifler sundular, değerlendirmelerini bizimle paylaştılar. Biz de dedik ki, bunu daha sistematik bir biçimde nasıl geliştirebiliriz ve bugün burada kelam alacak, panellerde katkılarını sağlayacak birçok insan, okulumuzun bundan evvelki etkinliklerinde bizi ziyaret ettiler, tanıdılar. Ümit ediyorum ki bu okulda yetişen çocuklarımız hangi meslek alanında hayatlarını sürdürürlerse sürdürsünler hepsi birer kültür insanı olacak. İnanıyorum ki bu yeni entelektüel sınıfın oluşmasında kendileri de rol oynayacaklar.” ifadelerini kullandı.

Topluma fikri manada önderlik edecek insanların bu okulda yetişeceğini kaydeden Erdoğan, “Türk müziğimizin, kültürümüzün, kimliğimizin geleceğini inşa etmede birbirimizle daha çok paylaşmaya, daha çok istişare etmeye gereksinimimiz var. Kurumların sayısının artması çok değerli. Türk müziğinin bugünlere gelmesinde yeri geldi Yenikapı Mevlevihanesi ve Darülelhan rol oynadı, yeri geldi Sadettin Kaynak ve Tanburi Cemil Bey birer kurum olarak bunu sürdürdüler. İnanıyorum ki Palet Türk Müziği İlkokulu da bunu sağlayan kurumlardan bir tanesi olarak geleceğimize hizmet edecek.” ifadelerini kullandı.

“ÜNİVERSİTELERİMİZ, ÖĞRENCİLERİMİZİ TÜRKİYE YÜZYILI’NA HAZIRLAMANIN MERKEZİ”

İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Osman Bülent Zülfikar son yıllarda dijital teknolojiyle donanmış yeni kuşağın merhamet, adalet ve barış temelli olmaması tasasının dünyada en çok korkulan şeylerin başında geldiğini, bu türlü bir devirde sanatın ve estetiğin ne kadar değerli olduğunun çalıştay vesilesiyle bir sefer daha gündeme geleceğini söz etti. Üniversitenin Hoş Sanatlar Fakültesi’nin faaliyetlerini aktararak, sanatın birçok kolunda en üst seviyede çalışmalar yapmaya çalıştıklarını anlatan Zülfikar, “Üniversitelerimizi, öğrencilerimizi Türkiye Yüzyılı’na hazırlamanın merkezleri olarak görüyoruz. İstanbul Üniversitesinin bir parolası var, ‘Açık bilim, açık kapı’ Bu, bilginin topluma inmesini, öğretim üyelerimizin ne yaptıklarının toplum tarafından bilinmesini tabir ediyor.” diye konuştu.

“NİCELİĞE DEĞİL NİTELİĞE ODAKLANDIK”

Milli Eğitim Bakan Yardımcısı Ömer Faruk Yelkenci, müzik alanına ne kadar hizmet yapılırsa eksik kalacağını zira bu alanda geri kalındığını söyledi. Okulun, Türkiye’nin birinci özel müzik ilkokulu olduğunu ve alanında çığır açtığını vurgulayan Yelkenci, YETEV ile iş birliği içinde Medeniyet Üniversitesi Amir Ateş Ortaokulu ve Medeniyet Üniversitesi Amir Ateş Lisesi’nin hazırlıklarının sürdüğünü söyledi. Müzik okullarından yetişen bireylerin ileride Türk müziğine büyük hizmetler yapacaklarına inandıklarının altını çizdi.

“VERDİĞİMİZ DİPLOMALARIN MEMLEKETLER ARASI ARENADA TANINIRLIĞINI KONUŞTUĞUMUZ BİR NOKTAYA GELDİK”

Ankara Müzik ve Hoş Sanatlar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Erhan Özden de Nabi’nin kelamlarından alıntı yaparak şöyle konuştu: 

“Nabi şöyle diyor; ‘Mûsıkî hikmete dâir fendir bilene bilmeyene rûşendir ve birçok esrârı vâr idrâk edicek, yer gelir sîneleri çâk edicek.’ Biz bu esrarı yüzlerce yıldır idrak etmeye çalışıyoruz; bizim musikimiz ideoloji ile yapılıyor, edebiyat ile yapılıyor, bizim musikimizde kelam kıymetli, güfte kıymetli. Hâl bu türlü olunca melodilerin güfte ile bir arada hareket etmesinde mistik bir derinlik, geniş bir mana telakki etmiş oluyor. Münasebetiyle bizler talebe yetiştirirken öğrencilerimize bu işin öncelikle yerini, terbiyesini ve sistematiğini aktarmaya çalışıyoruz. Bugün, Türk müziğindeki eğitimi, kalitesini, verdiğimiz diplomaların memleketler arası aranada tanınırlığını konuştuğumuz bir noktaya geldik.”

İstanbul Teknik Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. İpek Akın da Türk müziğinde çok uzun vakittir süren icra, teori ve eğitim geleneğinin nesilden jenerasyona aktarılmasına ait çalışmalara ivme kazandığı günümüzde, Türk Müziği Çalıştayı’nın yüzyılları aşan esaslı geleneğimizi anlatan çok bedelli bir program olduğunu söyledi.

TÜRK MÜZİĞİ EĞİTİMİNİN DÜNÜ VE BUGÜNÜ

Açılış konuşmalarının akabinde Doç. Dr. Aylin Şengün Taşçı moderatörlüğünde; Prof. Dr. Erhan Özden, Prof. Dr. D. Adnan Çoban, Doç. Dr. Şerife Güven’in katılım sağladığı “Günümüzde Türk Müziği Eğitimi” oturumu gerçekleşti.

Prof. Dr. Erhan Özden “Dar’ül Elhândan Musiki Muallim Mektebine Müzik Eğitimi” başlıklı konuşmasında Müsiki Muallim Mektebine gelene kadarki süreçte Darül Elhan’ın işlevinin çok değerli olduğunu söyledi. Özden, “Darül Elhan’ın kurulma basamağı çok değişik; I. Dünya Savaşı’nın güç günlerinde, yani devlet kasasının boş olduğu bir devirde konservatuar kuruluyor, bu apayrı bir vizyon. Bu devirde konservatuvarın kurulma gayesi aslında musiki muallimi yetiştirme gayesidir. Darül Elhan’ın kuruluş beyannamesindeki 4-5 husustan biri; müsiki eğitimini profesyonel bir halde formasyona pedogojiyle öğrencilere aktarmaktır; ama Maarif Vekâletinin müsaadesi olmadığı için hayata geçirilemiyor. Bu süreçte muvaffak olunamayınca Musiki Muallim Mektebine geçilen sürece kadar müzik öğretmenleri Almanya, Fransa ve İngiltere üzere ülkelerde eğitim görüyor. Müzik insanlarının orada öğrendiği müziğin, Ulusal Eğitimde yaygınlaşmasıyla birlikte müzik eğitimi aslında uzun yıllar boyunca tek tip bir eğitim halinde devam etti” dedi.

“MEŞK MODELİ, BİRÇOK SPİRİTÜEL VE KÜLTÜREL ETKİLEŞİMİN SONUCUNDA OLUŞMUŞTUR”

Prof. Dr. D. Adnan Çoban, “Meşk Sisteminin Günümüz Türk Müziği Eğitiminde Yeri ve Önemi” başlıklı konuşmasında meşkin canlı modeli olan Alaeddin Yavaşça’dan ve meşk modelinin psikososyal ve nörolojik açılımlarından bahsetti. Çoban: “Meşk modeli, birçok spiritüel ve kültürel etkileşimin sonucunda oluşmuştur. Türk müziğin, 1000 yılı aşkın serüveninde kendi tabiatına uygun metodunu, yeniden kendi dinamiklerinden hareketle belirlemiş ve bunun uzantısı olarak meşk modeli gelişmiştir. Musiki etrafının dışladığı, hatta hakir gördüğü ve çağ dışı olarak nitelendirdiği meşk, Türk müziğinin nazariyatını, yapıtlarını; üslup, tutum ve manevi kıymetlerini asırlar boyunca taşımış ve bugüne intikal ettirmeyi başarmıştır” ifadelerini kullandı.

“Türk Müziği Eğitiminde Müfredat” başlıklı konuşmasında konuşan Doç. Dr. Şerife Güven ise amaca odaklı müfredatın değerine dikkat çekti. İnanç, “Özellikle Türk Musikisi eğitiminde; öğrenciye adap, makam, eser icrası, ses sistemi ve seyir ögelerini barındıran bir eğitim müfredatı verilmelidir.” diye konuştu.

GÜNÜMÜZDE SAZ İCRACILIĞI

II. Oturum Doç. N. Yeşim Altınel Çoban moderatörlüğünde, Prof. Erol Deran, Prof. Dr. Gözde Çolakoğlu Sarı, Murat Aydemir’in iştirakiyle “Günümüzde Saz İcracılığı” başlığıyla gerçekleşti.

“Taksim ve Makam Geçkileri” isimli konuşmasında taksimin yapısal özelliklerini ve makam geçkilerinde gözetilmesi gereken müzikal ahengi ayrıntılandıran Prof. Erol Deran, “Bilindiği üzere taksim, icracının içinde hissettiklerini, müzikteki bilgi ve maharetleriyle birleştirerek meydana getirdiği içsel kompozisyonunu bir disiplin çerçevesinde sesli olarak özgürce sergileyebilmesidir.” dedi.

Melodilerin uyumlu olmasının kıymetine de değinen Deran, “Taksim ederken yahut da geçki yaparken, örneğin bir melodi yaptınız, -çok beğendiğiniz bir melodi-, akabinde gelen ikinci melodi ondan daha hoş olsa bile, ikisi birbiriyle ahenk sağlayamayabilir. Geçkinin uyumlu ve akıcı olması için iki makamı birbirine adapte edecek çözücü melodiyi, çeşniyi, sesi direkt doğruya yahut yardımcı melodilerle ortaya çıkararak; melodinin melodiyi davet etmesine ve böylelikle eldeki melodinin gelecek melodiye incinmeden teslim olmasını sağlamak gerekir. Lakin bu sayede müzik cümleleri birbirleriyle yabancılaşmadan eldeki makam gidilecek makama istekli olarak kendini terk eder. Taksime başladığınızda, bu cins kaygıları gözeterek hareket ederseniz ve eldeki makam doğal biçimde gidilecek makama bağlanıyorsa, işte o vakit geçki hakikaten hoştur.” diye konuştu.

Prof. Dr. Gözde Çolakoğlu Sarı, “Çalgı Eğitiminde Usta Çırak Bağının Günümüze Etkisi” isimli konuşmasında usta-çırak bağlantısı olmadan kelamlı kültürle gelen müziklerin aktarılamayacağını söyledi. Hocaları gözlemenin, taklit etmenin ve tekrar etmenin değerini vurgulayan Sarı, “Hocanın çalgıyı tutuşu, parmak durumları, yayı tutuşu, her biri bizim için bir tecrübedir. Evvel gözlemek, gerisinden bir arada çalmak çok önemlidir” dedi.

Murat Aydemir ise “Tanburun Türk Müziğindeki Yeri ve Önemi” isimli konuşmasında tanburun geçmişten günümüze olan gelişimini görsellerle birlikte aktardı.

ARŞİVLERİN GÜNÜMÜZDEKİ TÜRK MÜZİĞİ’NE ETKİLERİ

Prof. Dr. D. Adnan Çoban moderatörlüğünde, Beşir Ayvazoğlu, Cemal Ünlü ve Mehmet Güntekin’in iştirak sağladığı “Arşivlerin Günümüzde Türk Müziği’ne Etkileri” isimli III. Oturum gerçekleşti.

Beşir Ayvazoğlu; “Edebi Birikimimizin Bir Kaynak Olarak Türk Müziği Açısından Ehemmiyeti, Cemal Ünlü; “Türk Müziği Gramofon Plak Arşivinin Dünü ve Bugünü”, Mehmet Güntekin ise “Yazılı, Görsel ve Sesli Arşivin Türk Müziği Uygulama Planında Yansımaları ve Etkileri” başlıklı konuşmalarıyla Türk müziğinin farklı boyutlarını ele aldılar. Edebi mirasın müziksel belleğe katkısından, gramofon plak arşivlerinin tarihî gelişimine; yazılı, görsel ve işitsel kaynakların müzik uygulamalarındaki yeri ve ehemmiyetine kadar uzanan çok taraflı değerlendirmelerde bulundular.

Çalıştay, İTÜ Türk Müsikisi Devlet Konservatuvarı Saz Topluluğu & Palet Türk Müzigi Topluluğunun icra ettiği “Klasiklerden, Çocuk Müziklerine Türk Müziği” konseriyle sona erdi.