Bilim insanları şaşkın! ‘Ophion’ ailesi galaksiye saçıldı

Avrupa Uzay Ajansı’nın Gaia uzay teleskobu, galaksimizde alışılmadık davranışlar sergileyen genç bir yıldız ailesi keşfetti. “Ophion” ismi verilen bu küme, 1.000’den fazla yıldızdan oluşuyor ve benzerlerine kıyasla çok daha kısa müddette dağılma eğiliminde.

Diğer yıldız kümelerinden farklı

Samanyolu’ndaki yıldızlar ekseriyetle kümeler hâlinde doğar ve yavaş yavaş birbirinden ayrılarak galaksiye dağılır. Fakat Ophion yıldızları, olağandışı biçimde uyumsuz ve süratli bir biçimde birbirinden uzaklaşıyor. Araştırmanın başyazarı Dylan Huson, “Bu kadar büyük bir kümenin bu süratle dağılması alışılmışın dışında” dedi.

Araştırmacılar, Gaia’nın üçüncü bilgi yayınındaki yüz milyonlarca yıldız spektrumunu tahlil etmek için yeni bir yapay zekâ modeli geliştirdi. Bu model sayesinde 20 milyon yıldan genç yıldızlar tarandı ve Ophion ortaya çıktı. Bu muvaffakiyet, genç yıldızlara ilişkin dataların kitlesel olarak tahlil edilebildiği birinci çalışmalardan biri.

Dağılmanın nedeni: Süpernova mı, komşu tesiri mi?

Ophion’un yakınında diğer büyük yıldız kümeleri bulunuyor ve geçmişte burada süpernova patlamalarının yaşanmış olabileceği düşünülüyor. Bu tıp patlamalar, yıldızların bulunduğu bölgedeki hususları süpürerek yıldızların yörüngelerini bozmuş olabilir.

Araştırmacılar, Ophion’un davranışlarını tam olarak açıklayacak net bir neden bulabilmiş değil. Fakat bu keşif, yıldız kümelerini tanımlamak için kullanılan klâsik usullerin yetersiz kalabileceğini gösteriyor. Gaia’nın dev bilgi arşivi ve yeni tahlil teknikleri, yıldız oluşumuna dair daha evvel fark edilmeyen dinamikleri ortaya çıkarıyor.

2024 yılında müşahedeleri sona eren Gaia uydusu, gerisinde devasa bir bilgi hazinesi bıraktı. 2026 sonunda yeni bir bilgi seti, 2030’dan sonra ise kapsamlı “miras verisi” kamuoyuyla paylaşılacak. Bilim insanları, önümüzdeki yıllarda bu datalardan sayısız keşif çıkmasını bekliyor.