Deprem bölgesi üretim ve ihracat üssü oluyor
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığınca hazırlanan “Kahramanmaraş ve Hatay Depremleri Tekrar İmar ve Gelişme Raporu”ndan derlediği bilgiye nazaran, afet bölgesindeki çalışmalar geride kalan iki yılda tesirini gösterdi.
Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da bölgesel kalkınmanın hızlanabilmesi, üretim faaliyetlerinin ve istihdamın artırılması emeliyle çok sayıda proje devreye alındı.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca Şubat-Aralık 2024 döneminde deprem bölgesinde imalat endüstrisi yatırımlarına yönelik 3 bin 74 teşvik belgesi düzenlendi. Bunların sabit yatırım meblağı 320,7 milyar lirayı buluyor. Yatırımların hayata geçirilmesi halinde 108 bin 196 şahsa istihdam sağlanacak. Kelam konusu yatırımlarla zelzele bölgesinde afetin imalat endüstrisinde oluşturduğu yaraların kapatılması, bölgenin bir üretim ve ihracat üssüne dönüştürülmesi hedefleniyor.
EN YÜKSEK YATIRIM GAZİANTEP’E
Bu kapsamda en yüksek sabit yatırım ölçüsünün Gaziantep’e yapılması öngörülüyor. Kent için 541 yatırım teşvik belgesi düzenlendi. Bunların toplam sabit yatırım meblağı 98 milyar 88 milyon lirayı buluyor. Yatırımlarla kentte 11 bin 401 istihdam sağlanması öngörülüyor.
Hatay ise 76 milyar 61 milyon liralık toplam sabit yatırım fiyatıyla ikinci sırada geliyor. Zelzeleden büyük hasar gören kentteki imalat endüstrisi için 230 teşvik dokümanı düzenlendi.
Kahramanmaraş, 51 milyar 104 milyon lirayla en yüksek sabit yatırımın yapılacağı sarsıntı bölgesindeki 3’üncü kent olarak kayıtlara geçti. Kente yönelik 316 yatırım teşvik dokümanı verildi.
Söz konusu kentleri 29 milyar 733 milyon lira ve 364 yatırım teşvik belgesiyle Adana izledi.
EN ÇOK TEŞVİK DOKÜMANI DİYARBAKIR’A, EN AZ KİLİS’E
En fazla teşvik dokümanı ise 642 ile Diyarbakır için düzenlendi. Kelam konusu sabit yatırımların fiyatı 22 milyar 874 milyon lira olurken toplamda 29 bin 533 kişinin istihdamı bekleniyor.
Bölgede en az teşvik evrakı düzenlenen iki vilayet Osmaniye ve Kilis olarak kayıtlara geçti. Kilis’e 22, Osmaniye için de 43 yatırım teşvik evrakı verildi. Kelam konusu sabit yatırımların fiyatı ise Osmaniye için 10 milyar 333 milyon lira, Kilis için 8 milyar 88 milyon lira olarak belirlendi.
DİPTEN TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜSTÜNE YOLCULUK
Türkiye’de ihracatın yaklaşık yüzde 95’ini imalat endüstrisi satışları oluşturuyor. Sarsıntı bölgesindeki vilayetlerin toplam ihracatı geçen yıl, bir evvelki yıla kıyasla yüzde 5,6 artarak 19,2 milyar dolara ulaştı. Bu devirde ihracatını artıran vilayetler Adana, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Diyarbakır ve Kilis olarak kayıtlara geçti.
Deprem bölgesindeki vilayetlerin imalat endüstrisi kapasite kullanım oranı afetin akabinde Mart 2023’te en düşük düzeye gerilemişti. Bölgeye yönelik adımlarla imalat endüstrisi evvel toparlama eğilimine girerek Haziran 2023Ten itibaren sarsıntı öncesi düzeylere ve Türkiye ortalamasına ulaştı. 2024’te ise Türkiye ortalamasının üzerine çıktı.
Bölgedeki işletmelerin ve sanayi alanlarının faaliyetlerini sürdürebilmesi, üretimin devamı ve iş gücü kaybının önlenmesi için başta KOSGEB, TÜBİTAK ve kalkınma ajansları olmak üzere çeşitli kurumlarca dayanak düzenekleri devreye alındı.
KOBİ’LER AYAĞA KALDIRILIYOR
TÜBİTAK dayanak programları kapsamında sarsıntı bölgesinde bulunan özel dal firmalarına yönelik açılan davetlerde 156 proje başvurusu alındı. Projelerden 95’inin 330 milyon lirayla desteklenmesine karar verildi. Bunlardan 89’una 138,5 milyon lira kaynak aktarıldı.
Depremlerden etkilenen bölgelerde KOBİ’lerin uygunlaşması ve iş sürekliliğinin sağlanmasına yönelik Türkiye Zelzele Sonrası Mikro, Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Canlanması Projesi kapsamında 60 bin 673 işletmeye, toplam 20 milyar lira dayanak ödemesi yapıldı.
Küçük sanayi sitesi ve müşavirlik yatırımları kapsamında 2024 sonu prestijiyle yaklaşık 4,8 milyar lira harcandı, KOSGEB tarafından KOBİ’lere 7,3 milyar lira, kalkınma ajansları tarafından ise 593 milyon lira dayanak ödemesi gerçekleştirildi.
Can suyu niteliğindeki bu katkılarla KOBİ’lerin üretimlerini artırarak, bölgenin ihracatında ön plana çıkmaları hedefleniyor.
