Gizli tehlike: Pek çok kişi bu yüzden ölüyor! Uzun yola çıkanlara Akciğer Pıhtısı uyarısı

Uzun periyodik bir seyahat sonrası araba, uçak yahut otobüsle seyahat ettikten sonra bacaklarda ağrı yahut birdenbire ortaya çıkan nefes darlığı üzere belirtiler, çoklukla yol yorgunluğuna bağlanır. Lakin, bu belirtiler, hayatı tehdit eden önemli bir sıhhat probleminin, yani pulmoner embolinin, habercisi olabilir.

Pulmoner emboli, bacaklardaki pıhtıların kan deveranı yoluyla akciğerlere ulaşarak damarları tıkaması sonucu meydana gelir ve ani, ölümcül sonuçlar doğurabilir. Her yıl pek çok kişi bu hastalık nedeniyle hayatını kaybeder. Pulmoner emboli, birçok vakit süratli bir halde gelişir ve insanı apansız etkileyebilir.

Peki, pulmoner emboli nasıl ortaya çıkar? Bu hastalık önlenebilir mi? Kimler bu riskle karşı karşıya daha dikkatli olmalı? Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Derya Kocakaya ile, bu değerli sorulara cevap aradık.

EN SIK GÖRÜLEN 3.DAMAR HASTALIĞI

“Çoğunlukla bacak derin toplardamarlarında meydana gelen pıhtılardan kopan modüllerin, akciğer atardamar damarlarını tıkamasıyla gelişen ve hayatı tehdit edebilecek bir durum” diyerek pulmoner emboliyi özetleyen Doç. Dr. Kocakaya, sözlerini şöyle sürdürüyor:

“Ayakta tedavi edilebilecek hafif formlardan, hayatı tehdit eden ciddiyette klinik durumlara yol açabiliyor. Kalp krizi ve inmeden sonra üçüncü sıklıkta görülen damarsal bir hastalık olarak karşımıza çıkıyor.”

Pulmoner emboli yerleşim yerine nazaran hastalarda farklı sonuçlara neden oluyor. Doç. Dr. Kocakaya, “Özellikle nefes alıp vermekle artan göğüs ağrısı, çarpıntı, eforla yahut istirahat sırasında nefes darlığı üzere bulgular görülebileceği üzere öksürükle birlikte ağızdan kan gelmesi, bayılma bulguları gözlenebiliyor” diyor ve devam ediyor:

“Yine pıhtıların yerleşim yerlerine ve yaygınlığına nazaran bu bulgular haftalar içinde gelişebileceği üzere günler içinde de ortaya çıkabiliyor.”

KİMLER RİSK ALTINDA?

Hastalıkların pek birçoklarında olduğu üzere pulmoner emboli için de çeşitli risk faktörleri kelam konusu… Bacak kırıkları, son üç ayda kalp yetersizliği ve ritim bozukluğu nedeniyle hastaneye yatış, kalça yahut diz protezi operasyonu üzere durumlar pulmoner emboli riskini artıran esas nedenlerden kimileri. “Bu faktörlere sahip şahıslarda pulmoner emboli gelişme riski, olmayanlara nazaran 10 kat fazla” diyen Doç. Dr. Kocakaya, diğer riskli kümeleri şöyle sıralıyor:

“Kanser hastalığı, gebelik sonrası birinci 6 haftalık devir, bilhassa doğum denetimi yahut tüp bebek tedavilerinde kullanılan hormon içeren ilaçlar, genetik yatkınlık üzere nedenler pulmoner emboli riskini 2 ila 9 kat ortasında artırabiliyor. Bilhassa 4 saat ve üzerinde hareketsizliğe neden olan uzun seyahatler, bacakların kısıtlı hareketi ve kan akımının yavaşlaması nedeniyle toplardamarlarda oluşan pıhtı riskini ve hasebiyle pulmoner emboli riskini 2 kat kadar yükseltiyor. Bunlara ek olarak, bir şahısta pulmoner emboli için risk oluşturabilecek durumların birebir anda var olması, riski daha da artırıyor.”

RİSK GRUBUNDAKİLER UZUN SEYAHATLERDEN KAÇINMALI

Pulmoner emboli riskinde uzun seyahatler ve bu seyahatlerde hareketsiz kalınan mühlet son derece değerli. Doç. Dr. Kocakaya, “Altta yatan kanser, hipertansiyon, diyabet üzere hastalıkları olanların, obezite sorunu yaşayanların ve yeni doğum yapmış şahısların hareketsiz kalınabilecek uzun seyahatlerden kaçınması gerekiyor” vurgusu yapıyor.

Ancak seyahatler elbette kaçınılmaz olabiliyor… Risk kümesinde bulunan bireylerin uzun seyahatlerde kesinlikle belirli aralıklarla hareket edilebilecek molalar vermesi öneriliyor. Otobüs ya da uçak üzere taşıtlarda vakit zaman ayağa kalkılarak hareket edilmesi de bir diğer tavsiye.

TEDAVİYLE YENİ PIHTI RİSKİ ÖNLENİYOR!

Neyse ki pulmoner emboli tedavi edilebilen bir rahatsızlık… Hatta bedenin çeşitli sistemleri tarafından 3 hafta içinde resen yok olabiliyor. Tedavi sürecinde ise kan sulandırıcı üzere çeşitli ilaçlar devreye giriyor. “Tedavi maksatlı başlanan kan sulandırıcı ilaçların ana fonksiyonu yeni gelişebilecek pıhtıların önlenmesi” diyen Doç. Dr. Kocakaya, daha ciddi sonuçlarla müsabakaları durumunda izledikleri yolu ise şöyle anlatıyor:

“Hayatı tehdit eden durumlarda, bilhassa akciğer atardamarlarının ana kollarından itibaren var olan, hastanın tansiyonu ve teneffüs yeterliliği üzere hayati işlevlerin etkilendiği durumlarda pıhtıların süratle eritilmesine imkan veren, daha süratli, tesirli ve daha yüksek doz kan sulandırıcı tedaviler yakın müşahedeler yapılarak verilebiliyor. Bu tedavilerde hastaların kanama riski açısından dikkatle kıymetlendirilmesi ve yakinen takip edilmesi gerekiyor.”