İklim krizinde son şans: COP29 Zirvesi’nde enerji ve gelecek için acil çağrı

Enerji Uzmanı Emrah Özgül, Haber7 için kaleme aldığı makalesinde BM Gelecek Tepesi ve COP29 İklim Konferansı öncesinde, global güç güvenliği ve sürdürülebilir kalkınma amaçları doğrultusunda fosil yakıtlardan uzaklaşıp yenilenebilir güce geçişin hızlandırılması gerektiğini vurguladı.

Ancak tüm bu problemleri güvenlik boyutunda değerlendirirken işin güç tarafını de atlamamak gerekir. Güç, milletlerarası güç gayretleri ve güvenlik bahislerinin merkezinde yer alır. Lakin bu sefer öncelikli bahis olarak işin farklı bir istikameti de mevcut.

Memleketler arası güç arz güvenliği ve Dünyanın geleceği. Yani 2053 Net Sıfır Emisyon amaçları ve bu amaçların çok gerisinde kalındığına yönelik ortada olan gerçeklik. Fakat güzel haber de var…

Zirve’de hem önderler oturumlarında hem de kabul edilen Gelecek Paktı’nda net sıfır emisyon amaçları ve güç dünyasına yönelik değerli iletilere yer verilmesi umut tazeleyici.

Gelecek Paktı’nda Güç Dünyasına Yönelik İletiler

2024 BM Gelecek Tepesi Genel Kurulu’nun açılış toplantısında 143 üyenin “evet” oyuyla kabul edilen Gelecek Paktı’nın COP29’a giden yolda değerli bir referans kaynağı niteliğinde olduğu söz edilebilir. Hakikaten Pakt ile fosil yakıtlardan uzaklaşılması ve 2053 net sıfır emisyona ulaşılması için önümüzdeki kritik 10 yılda hareketleri hızlandırma davetinin yinelenmesi bunun en net göstergesi sayılabilir.

Öteki taraftan Paktın 25. Hususu ile Sürdürülebilir Kalkınma Maksatlarına ulaşmak için güce erişimin garanti altına alınması ve güç güvenliğinin sağlanmasının kritik değere sahip olduğunun belirtilmesi de kıymetli bir vurgu niteliği taşıyor. Unsur içerisinde 2030 yılına kadar global olarak yenilenebilir güç kapasitesinin üç katına çıkarılması ve global ortalama yıllık güç verimliliği güzelleştirme oranının iki katına çıkarılmasına yönelik niceliksel ileti da dikkate kıymettir.

Tüm bunlar tarihi 90’lı yılların sonuna dayanan fakat aslında Paris İklim Muahedesi ile uzun müddettir tabir edilen gerçekliğin ve güç zorluklarının acı reçetesi.

Enerji Gayelerine Yönelik Zorluklar Devam Ediyor…

Paris İklim Muahedesi, COP28 Kararları ve Gelecek Paktı ile atılan tüm adımlara karşın bilhassa ülkelerin verdikleri taahhütleri yerine getirmekte gecikmesi ve bütüncül bir bakış açısı ile küresel iş birliği eksikliği en kıymetli problemler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sürdürülebilir Kalkınma Gayeleri finansmanındaki kronik sıkıntılar ve Kayıp ve Ziyan Fonu’nun işlerliğinin sağlanmasına yönelik olarak sürecin uzaması da meselelerin cabası…

2053 maksatları çerçevesinde 2030 yılına kadar pak güce yılda yaklaşık 4,3 trilyon ABD Doları yatırım yapılması gerekirken 2024 yılında yenilenebilir güç yatırımının birinci defa 2 trilyon ABD Dolarına ulaşacağı dikkate alındığında amaçların halihazırda çok uzağında kalındığı da görülmektedir. İşte Kasım ayında Bakü’de gerçekleşecek olan COP29 tüm bu konulara tahlil bulabilmek için değerli bir dönüm noktası…

COP29 Zirvesi’ne Gerçek: İklim Finansmanı, Adil Geçiş, Şeffaflık ve Paydaş Katılımı

COP28 (Taraflar Konferansı-28) mutabakatı, fosil yakıtlardan uzaklaşma konusunda yapılan muahede nedeniyle fosil yakıt çağının sonunu işaret eden tarihi bir muvaffakiyet olarak övülmüştü. Lakin ülkelerin vaatlerinden geri adım attıkları ve dünyayı kirli güçten kurtarma taahhüdünü zayıflatmaya çalıştıklarına yönelik tartışmalar da devam etmektedir.

Bu tartışma iklimi ve bölgesel-küresel problemlerin yaşandığı bir periyotta ise 11-22 Kasım’da Azerbaycan’ın başşehri Bakü’de devlet başkanları, kamu ve özel kurum yetkilileri, sivil toplum kuruluşları ve çeşitli alanlardan gelen uzmanların bir ortaya geleceği COP29 Tepesi düzenlenecektir.

COP29’da öncelikli hususlar iklim finansmanı, adil geçiş, şeffaflık ve paydaş katılımı…

Bu öncelikler ortasında bulunan iklim finansmanına ait yeni kolektif sayısal gaye (NCQG) üzerinde muahedeye varılması ve Kayıp ve Ziyan Fonu’na işlerlik kazandırılması ise COP 29’un başarısı için hayati derecede değer arz eden başlıklar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Taraflara 2024 yılında güç geçiş planları ortaya koymaları istikametinde bir teklif getirilmesi ve tarafların alandaki adil geçişi desteklemek maksadıyla kapsayıcı diyaloglara girmesine yönelik iletilere da yer verilmesi Zirve’nin gündemleri arasında…

Güç arz güvenliği bakımından stratejik pozisyona sahip olan Ülkemizin COP29 Tepesinden beklentisinin de bu hususlarda belirtilen gayeler çerçevesinde ileri adımların atılmasına yöneliktir.

Türkiye, hem bu alanda katıldığı mutabakatlar ve gerçekleştirdiği faaliyetler hem de Emine Erdoğan Hanımefendinin himayesinde başlatılan ve 105 ülkenin katıldığı Sıfır Atık Hareketi ile bu alandaki faaliyetleri ile öncü bir ülke olduğunu göstermektedir. Aslında hem BM Gelecek Tepesi hem de Tepe Dönüşü gerçekleştirilen Yatırım Kurulu Toplantısı’nda da Cumhurbaşkanımız, bu istikamette ülkemizin eforlarını, beklentilerini ve iklim değişikliğine ahenk sürecindeki iş birliğinin ehemmiyetini lisana getirmiştir.

Sonuç olarak, COP29 bir iklim tepesi olmasının ötesinde hem gerçekleştiği devirdeki meselelerin ve gündemlerin göz arkası etmeye başlattığı güç arz güvenliği ve 2053 Net Sıfır Emisyon Amaçları açısından kıymetli bir tepe niteliğine sahip.

Bu nedenle 11 Kasım 2024 tarihindeki resmi açılışta Devlet ve Hükümet Liderlerinin konuk edilmesi ile başlayacak tepede güç profesyonellerinin bilhassa 15 Kasım 2024 Enerji/Barış, Yardım ve Güzelleşme Oturumu ile 22 Kasım 2024 Son Oturum ile birlikte doruktan çıkacak kararları takip etmesinde fayda bulunduğunu belirtmek gerekir.