Türkiye’nin siyasi hayatında beyaz devrim

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi’nde, “Türkiye’nin Siyasi Hayatında Beyaz İhtilal – Demokrat Parti’nin 14 Mayıs 1950 Zaferi ve Kütahya” bahisli panel düzenlenecek.

Panele Prof. Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu, Prof. Dr. Haluk Alkan, Prof. Dr. Turan Akkoyun ve Doç. Dr. Furkan Kaya konuşmacı olarak katılacak.

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Milletlerarası Bağlantılar Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu’nun kaleme aldığı yazı şöyle:

14 MAYIS RUHU VE BÜYÜK TÜRKİYE YÜZYILI

1908 yılından itibaren başlayan İttihat ve Terakki Fırkası’nın devamı olarak 23 yıllık tek parti ve zalim bir ideolojinin (CHP) sonucunda 7 Ocak 1946 yılında kurulan Demokrat Parti(DP), Adnan Menderes ve 14 Mayıs 1950 seçimleri; Türkiye’nin siyasi hayatında,  ak bir karşı ihtilal ve muhafazakâr siyasi fikir itibariyle mihenk taşları olarak kabul edilmektedir. 1950-60 ortasında on yıl süren kısa bir iktidar periyodunda; içtimai, askeri, tarihi, ilmi, iktisadi ve kültürel alanlarda Türkiye’nin siyasi hayatında, DP’nin hem dört yıllık muhalefetinden günümüze kadar derin tesirlerde bulunmuştur. Bu taban bugün 23 yıldır aralıksız iktidarda bulunan AK Parti’nin de temellerini oluşturmaktadır. Bu nedenle 14 Mayıs 1950 tarihli DP zaferi, Türk siyasi hayatının, demokrasi alanındaki birinci tarihi dönüşümüdür.

14 Mayıs, DP ve Menderes ruhunun, 1789 yılından itibaren başlayan ve vakitle, kendi ülkesinde ruhsal üstünlüğünü kaybeden Anadolu kültürünün, hem kültürüne yabancılaşmış yerli mankurt Batıcılarına hem de mağrur Avrupa kültürünün yanında, II. Abdülhamit’ten sonra birinci defa kendi kadim kültürel kodlarıyla uyumlu ve siyasette, “Biz de varız” diyen, birinci sefer muzaffer bir iktidar ruhu olduğu görülmektedir. Tıpkı 29 Mayıs’ta fethedilen İstanbul’un ikinci fetih tarihidir. DP’nin muhalefette iken bile, tarih bağlılık, özgür iktisat, halka baskıların azaltılması, cami ve türbelerin ve imam hatip okulların açılışı üzere devrin ceberut iktidarının zalim siyasetlerini değişime zorladığı ve iktidara geldiği vakit ise maddi ve manevi kalkınmaya, feraset ve basiretle topyekûn ve hemen yöneldiği görülmektedir.

Oysa 23 yıllık CHP iktidarı, CHP’li Nevzat Tandoğan’ın “Ulan öküz Anadolulu” olarak aşağıdaki mektupta görüldüğü devlet için jandarma dipçiği yiyen ve tahsildarın çantasını dolduran para, midesini tereyağı ve kuzu etiyle dolduran köleler ve CHP milletvekili Ahmet Bozay’a nazaran ise “bir grup beş kazanıp ziyan gösteren yalancılar” demekti.

DP’nin 2 Haziran 1950’de iktidarının birinci icraatı olarak ezanın Arapça da okunabilmesi, köylülere devlet kapılarını açması, Paris’te bulaşıkçılık yapan Osmanlı hanedanına mensup bayanların sürgünden geri getirilmesi, Doğu’ya birinci kere Birecik köprüsünün kurulması, Anadolu’ya da üniversite kurulması, İstanbul’un fethinin 500. Yılı çalışmaları, Eyüp Camii ve etrafının tekrar imarı, Barajlar, Yıldız seramik fabrikasının kurulması, Türk halk müziğinin ve Kur’an-ı Kerim’in radyolarda okunması demekti.

14 MAYIS RUHU NASIL DOĞDU?

Adnan Menderes’e Başbakanlık yolunu açan Kütahya ve ona ezanı kesinlikle aslına uygun olarak okunması gerektiğini aşılayan bireylerin başında merhum Gedizli saatçi Şerif gelmektedir. Zira halk artık patlama noktasına gelmişti.  Kitapları yakılan ve bin yıllık hazfızası dağıtılan kahraman bir Halk, İstiklâl Marşı’nın yazıldığı Taceddin Dergâh’ına gidip, “Allah, bu milleti Allah’sız CHP’den kurtarsın” diye dua ediyordu.

22 yıllık CHP’nin, tek parti ve tek adam iktidarında patlamak üzere olan “Artık Yeter! Kelam Milletindir” diyen bir halk ve “Yeni Dünya Düzeni” vardı artık. Adnan Menderes, 7 Ocak 1946 yılında birinci konuşmasını şöyle yapar: Bugün Demokrat Parti resmen kuruldu. Artık Türk siyasî hayatında yesyeni bir sahife açılıyor. Bu tarih, gelecek nesiller için asla unutulmayacak bir kilometre taşı olacak. Artık tek parti-tek şef sisteminin egemenliği, yalnız devlet hayatımızın dar kalıpları ortasından çıkmakla kalmayacak; tıpkı vakitte, milletimiz yıllarca hasretini çektiği demokrasinin en ufuklarından özgürce nasibini alacak. Ülkemizin kalkınmaya, ekonomik açıdan gelişmeye gereksinimi var. Demokrasi ve kalkınma atakları Demokrat Parti’nin iki temel ideolojisi olacak. Kurucusu olduğum bu partinin, politik hayatımızda sonsuza kadar devam edeceğini ümit etmek istiyorum. Bizden sonra bu partinin başına geçecek yöneticilerin,1946 ruhunu sürekli hafızalarda canlı ve uyanık tutmaları en samimi dileğimdir.

• Türkiye siyasi hayatının en değerli siyasi afişi/Bunu hazırlayan Selçuk Milar, CHP tarafından Ankara’dan Şanlıurfa’ya sürgün edilir. Tarih Vakfı Başkanı olan İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet Ö. Alkan, BBC Türkçe‘ye, afişin öyküsünü şu halde anlatıyor: “‘Yeter kelam milletindir’ yazan ve ‘Dur’ işareti yapan elin bulunduğu, bileğinde de ucunda Türk bayrağıyla bir fiyonk olan o afiş hala belleklerde. 7 Ocak 1946’da DP kuruluyor ve çok ilgi görüyor. Bunun üzerine iktidar partisi CHP, bir erken baskın seçimine giderek DP’nin örgütlenmesine, hazırlanmasına imkan tanımadan hezimete uğratmak istiyor.

1946 seçimlerinde İstanbul’da CHP’li bakanların bile kaybettiği seçimleri vali Lütfi Kırdar’ın “hiç olmazsa DP’liler de çıksın diye, şimdi sandıklar tam sayılmadan eliyle ve adaletle (!) (30/30) böldüğü vekiller ve Mersin Arslanköy’ün, ismiyle müsemmalı seçmenlerin, başını koyarak sandığına sahip çıkması sayılmazsa, açık oy ve kapalı sayımla dünya siyasi tarihin yüz karası bir seçim yapılmıştır.

Buna karşın 61 vekille yola çıkan DP, tilkide bitmeyen kuyruk üzere İnönü’nün siyasi numaralarıyla bir yıl sonra ve Fevzi Çakmak’ın partisi olan MP’nin kuruluşuyla tam ortadan ikiye bölünmüştür. Asla şiddete bulaşmayan, ısrarla yoluna devam eden 14 Mayıs 1950’deki DP’nin seçim kampanyası, temel olarak iki temel üzerine inşa edilmişti: Maneviyat ve  İktisattı. Halkı ve toprağı donduran CHP’ye rağmen DP, iktisada devlet müdahalesini azaltacağını, devlete ilişkin işletmeleri özel kesite aktaracağını, köylünün emeğinin tam karşılığını ödeyeceğini, oligarşik bürokratik devlet anlayışını tasfiye edeceğini, özel dalı destekleyeceğini, batı demokrasilerini örnek alacağını, siyasî rejimin demokratik bir zihniyetle tekrar düzenleneceğini ve yalnızca millete mal olmuş ihtilallerin korunarak, son kelamın millete ilişkin olacağını vurgulamıştır.

DP Halka, “Kurnaz Tilki” İsmet Paşa’nın ülkenin başında kalması halinde hiçbir şeyin değişmeyeceğini, CHP ve Devletin birbirinden farklı (şeyler) olduğunu söylüyordu. Bir imparatorluğun kaybına karşın, işgalcilere direnen ve çeyrek asırdır sabreden halkın partisi olan Demokrat Parti’nin iktidara gelmesi  “kansız bir ak ihtilaldi”. Bu, çeyrek yüzyıl milletin bahtına hükümran olmuş bir partinin, seçim yoluyla iktidardan indirilmesi sürecidir. Şevket Süreyya süreci şöyle açıklamıştır:

1950 Türkiye’sinde hem de olağan seçimler yolu ile sular dalgalandı. Suların tabanından suların yüzüne yeni beşerler yeni davalar çıktı. Evet, yeni beşerler ve yeni davalar. 1923’ten beri müddet gelen nizam-ı âlem diğer bir nizam-ı âleme döndü. Bu bir ihtilâl mi idi? Bu inkılâp mı idi? (…) Bu seçim zaferine derhal geniş manalar verdiler: Beyaz İhtilâl… Bütün inkılâpların en değerlisi 14 Mayıs İnkılâbı’dır! Eh! Gidenler de ihtilâller, inkılâplar yolu ile gelmemişler miydi? (…) 14 Mayıs 1950 seçimlerinde Türkiye’de olan sanki bir Beyaz İhtilâl miydi? Sanıyorum ki evet…

Başbakan Adnan Menderes ise yaptığı birinci konuşmada şöyle der: “Tarihimizde birinci seferdir ki; yüksek heyetiniz ulusal iradenin tam ve hür tecellisi sonucunda millet mukadderatına hâkim mevkie gelmiş bulunmaktadır.” İnönü’nün bir günlük iktidardaki DP’ye birinci yansısı ise “Diktatörlüğe gidiyorlar, ölünceye kadar çarpışacağım, aydın gençliği bu olayı kınamaya çağırıyorum” ve “DP’yi şiddet yolunda olmakla suçlamıştır”. Daha bir günlük iktidara karşı, CHP’nin AP ve AK Parti’ye olan bu bakış açısı ve asker, bürokrasi, sokak şiddeti ve kumpasa dayalı siyasî taktiğinin günümüze kadar hiç değişmediği görülmektedir.

DP Kümesi iktidara geldiği 2 Haziran günü, Ceza Kanununun 526. unsurundan “Arapça ezan okunması ve kamet sözü hakkında takyidin de kaldırılması suretiyle istenildiği üzere okunması için, gerek hükümet tarafından getirilecek tasarının, gerekse arkadaşlar tarafından getirilecek tekliflerin kabul edilmesini oybirliğiyle ve alkışlarla” kabul etmiştir. Bu kanunun çıkması DP tarihi boyunca en çok konuşulan ve halk ortasında yaygın kabul gören uygulamalarından biri olarak görülmüştür.

DP, halkın niyet ve taleplerine uygun olarak büyük dayanak gören Ankara ve İstanbul radyolarında, her Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri “tanınmış hafızlar tarafından Kur’an” okunması uygulamasını da başlattıktan sonra İlkokulların 3. 4. ve 5. sınıflarına din dersi konulması, dinî eğitim veren okulların açılmasına karar verilir. Kusursuz geçen birinci beş yıldan sonra 1955 yılı, Adnan Menderes ve hükümetinin geçireceği en güç yıl olarak tarihe geçmiştir. Fakat 6/7 Eylül 1955 olayları ve İsmet Paşa’da bitmeyen kumpaslar Menderes’i 13 Ekim’de Trabzon’da yaptığı seçim mitinginde görüleceği üzere bunaltmıştır:

“İsmet Paşa buhran diyor. Buhran, Paşa’nın başındadır. İsmet Paşa hastadır. Malta humması, Asya gribi üzere bir hastalığa tutulmuştur. Onun hastalığının ismi dar-ül iktidardır.” …(Bir gün sonra Giresun) “İsmet paşa hayatının hiçbir periyodunda bir gün dahi, vatandaşın hür reyi ile işbaşına gelmiş değildir. Birinci hür seçim yapıldığı gün de iş başından uzaklaştırılmıştır. (…) İmam hatip mekteplerini biz açtık, derler. Bu okulların sayılarının bugün 18’e vardığından haberleri yok galiba… Türk milleti Müslüman’dır, hatta diğer memleketlerdeki Müslümanlardan çok daha hulus ile çok daha sâfiyane ve hurafeden azade olarak dinine bağlıdır. Bu memlekette cami inşa etmenin bile kusur telakki edildiği vakitler oldu. Bir hoca görüldüğü vakit hürmet etmek, prestij etmek gerekirken, onunla alay etmek, o dönemin âdeti haline gelmişti. Bir kanuna dahi dayanamadan ezanın Türkçe okunması mecburi hale getirilmişti.”

DP’nin ismiyle özdeşleşen, Büyük Türkiye ve Anadolu halkının hizmetkarı, şehit ve on yıl aralıksız Başbakanı olan Adnan Menderes, “halkın benimsediği ihtilalleri biz de benimsiyoruz lakin halkın benimsemediklerini de kaldıracaklarını” belirttiği konuşmasında DP’nin ihtilallere bakışını şöyle tabir etmişti:

Millete mâl olmamış, millet vicdanına (bir) değirmen taşı tartısıyla çökmüş olan kimi önlemleri ortadan kaldıracağız. Millet vicdanına baskı yapmakta olan birtakım önlemleri, 15 – 20 sene sonra üzerinde bekçi üzere duracağız, onları kesinlikle koruma edeceğiz demek yanlışsız mudur? Seçim beyannamemizde yazıldığı üzere (sadece) millete mâl olmuş inkılâplarımızı mahfuz tutacağız.

Menderes’in Büyük Türkiye ruhunu, Erbakan ve Özal devam etmiştir. 23 yıldır iktidarda bulunan Recep Tayyip Erdoğan bunu 21.yy’ı Türkiye Yüzyılı evresine çıkarmış ve bu hususta tarihi başarılara imza atmıştır.

1. Türkiye, bu yıl elektrik alacağı Nükleer güce kavuşmuştur. (İlk olarak DP periyodunda başlamasına karşın lakin Ruslarla Akkuyu santrali çalışmaları tamamlanmak üzere)
2. Uçak gemisi ve SİHA’larla ulusallık oranı %20’den %80’e çıkan askeri iktisada kavuşmuştur,
3. Karabağ zaferiyle Kafkaslara sağlam bir barış kuruldu,
4. Hava, Deniz, Demir ve Karayolu ulaşım alanında ağır yatırımlar yapıldı,
5. Libya üzerinden Doğu Akdeniz’e köprü kuruldu,
6. Gaz ve Petrol arama filosu kuruldu,
7. TOGG, MMU, S/İHA ve elektrikli araçlarda tarihi çalışmalar yapıldı,
8. 47 yıllık terörle çabada değerli bir etaba geçildi ve PKK kendini feshetti,
9. MİT, Milletlerarası bağlarda aktif bir ulusal bir istihbarat haline getirildi,
10. 1917 yılından sonra Şam’a ayak basıldı ve İsrail’e rakip tek ülke pozisyonuna geldi
11. En kıymetlisi Çankaya’dan Beştepe Külliye’sine Büyük Türkiye ruhu taşınmıştır…

Başkanlık sistemi ve Büyük Türkiye ruhuyla daha etkin olan son 20 yıllık Erdoğan iktidarında, Ayasofya’nın 86 yıl sonra aslına dönmesi ve Menderes’le temelleri atılan Büyük Türkiye ruhundan Türkiye Yüzyılına; Kafkasya, Orta Asya, Uzak Asya, Bereketli Hilal İslam Dünyası ve Afrika ile derinleşen toplumsal, kültürel, iktisadi ve insani münasebetler Türkiye’nin ehemmiyetini artırmaya devam etmektedir.

Türkiye bugün köprüleri, havaalanları,  demir yolları, otobanları, dağları delen mükemmel tünelleri, alt ve üst geçitleri ile temel alt yapı yatırımlarını tamamlamış ve artık bunlardan para kazanacak duruma gelmiştir. Kafkasya ve Libya’daki yavuz adımlarıyla, güç sınırları, Karadeniz ve Akdeniz’deki güç filolarıyla dünya denkleminde vazgeçilmez bir güç olmuştur.

• Adnan Menderes’e nazaran CHP zihniyeti: Her muvaffakiyeti bir felaket, her hoş ve süper yapıtı bir ziyan diye göstermek için yıllar yıllardır nasıl çırpındıklarını milletçe bilmiyor muyuz?”

Kısaca, Demokrat Parti (DP) kuruluşundan günümüze kadar Türkiye’nin siyasal hayatında,  siyasi fikir itibariyle mihenk taşı olarak kabul edilmektedir. Başta siyasal, toplumsal ve kültürel alanlarda olmak üzere hem muhalefette hem de on yıllık kesintisiz iktidarından, günümüze kadar derin tesirlerde bulunmuştur.

1789 yılından itibaren başlayan ve vakitle, kendi ülkesinde ruhsal üstünlüğünü kaybeden Anadolu kültürünün, hem kültürüne yabancılaşmış yerli Batıcılara hem de mağrur Avrupa kültürünün yanında, II. Abdülhamit’ten sonra birinci sefer kendi kadim kültürel kodlarıyla uyumlu ve siyasette biz de varız diyen, bir iktidar olduğu görülmektedir. Bu sürecin kurumsallaşması adalet, maddi ve manevi merkezli kalkınmaya devam edilmelidir.

CHP’nin tarihinden iktidara en yakın olduğu vakitte, bugün yolsuzluklardan ve buram buram kumpas kokan silleli tokatlarla ısıtmaya çalıştığı sokakları soğutan ve durun kalabalıklar bu yol çıkmaz sokak, diye ruhun temeli ve Türkiye Yüzyılı’nın ideali,14 Mayıs ruhudur. Zira 14 Mayıs Ruhu, Anadolu halkının 1908 yılından itibaren yerinden sökülen kalbinin yerine konulmasıdır. Bu uğurda şehit olan Adnan Menderes’in son sözleri ise sürekli duvarlarımızda asılı olmalıdır:

“Sizlere dargın değilim. Sizin ve öbür zevatın iplerinin hangi efendiler tarafından yönetim edildiğini biliyorum. Onlara da dargın değilim. Kellemi onlara götürdüğünüzde deyiniz ki, Adnan Menderes hürriyet uğruna koyduğu başını 17 sene önce almadığınız için sizlere müteşekkirdir. İdam edilmek için ortada hiçbir sebep yok. Vefata kadar metanetle gittiğimi, silahların gölgesinde yaşayan kahraman efendilerinize sanki söyleyebilecek misiniz? Şunu da söyleyeyim ki, milletçe kazanılacak hürriyet uğraşında sizi ve efendinizi yeniden de 1950’de olduğu üzere kurtarabilirdim. Dirimden korkmayacaktınız. Ama artık milletle el ele vererek Adnan Menderes’in ölüsü ebediyete kadar sizi takip edecek ve bir gün sizi silip süpürecektir. Ancak buna karşın merhametim sizlerle beraberdir.”